91 Βήματα προς την Ελευθερία

Η 25 ^η  Μαρτίου αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επετείους του ελληνισμού, καθώς συνδυάζει δύο μεγάλες έννοιες: την Πίστη και την Ελευθερία.

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας, συμβολίζει την ελπίδα και την αναγέννηση, ενώ η Επανάσταση του 1821 σηματοδοτεί τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία και τη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους

Παραδοσιακά, η σχολική εορτή της 25 ^ης Μαρτίου επικεντρώνεται στα γεγονότα του 1821, όμως στη συγκεκριμένη πρόταση επιλέγουμε μια, κάπως, διαφορετική προσέγγιση. Αντί για τη συνηθισμένη μορφή γιορτής με απαγγελίες και αναφορές σε γνωστά γεγονότα, προτείνουμε μια βιωματική, συμμετοχική και δημιουργική εκδοχή της επετείου, που συνδέεται άμεσα με την ιστορία της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας.

Ενώ το ελληνικό κράτος άρχισε να διαμορφώνεται το 1821, η Θεσσαλονίκη και η Μακεδονία παρέμειναν υπό οθωμανική κυριαρχία για 91 ακόμη χρόνια, έως το 1912. Αυτή η λιγότερο γνωστή ιστορική διαδρομή, γεμάτη εξεγέρσεις, διπλωματικές διεργασίες, πολέμους και κοινωνικές αλλαγές, αποτελεί το επίκεντρο της πρότασής μας για τη σχολική εορτή.

Η δράση μας με τίτλο «91 βήματα προς την Ελευθερία – Η Θεσσαλονίκη αφηγείται» προτείνει έναν νέο τρόπο παρουσίασης της ιστορίας, μέσα από μια διαδραστική ξενάγηση στην πόλη. Οι μαθητές/τριες δεν είναι απλοί θεατές, αλλά αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο ως ερευνητές/τριες, αφηγητές/τριες και ξεναγοί. Επιλεγμένα μνημεία και τοπόσημα της Θεσσαλονίκης «ζωντανεύουν» την ιστορία και αφηγούνται τα γεγονότα που διαμόρφωσαν την πορεία προς την απελευθέρωση και την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος των περιοχών που ονομαζόταν εκείνη την εποχή «νέες χώρες». Παραδείγματα σημαντικών τοποσήμων είναι τα εξής:

• Ο Λευκός Πύργος, σημείο αναφοράς της πόλης, υπήρξε τόπος φυλακίσεων και εκτελέσεων κατά την οθωμανική περίοδο.

• Η Βίλα Αλλατίνι, όπου κρατήθηκε εξόριστος ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Β', συνδέεται με τις πολιτικές ανακατατάξεις που έφεραν την αλλαγή εξουσίας.

• Η Ροτόντα, ένα μνημείο που έχει διατηρήσει στοιχεία από όλες τις ιστορικές περιόδους της πόλης, συμβολίζει τη διαχρονικότητα της Θεσσαλονίκης.

Οι μαθητές/τριες, μέσα από τις διαδικασίες προετοιμασίας και υλοποίησης των ξεναγήσεων, κατανοούν πως η Επανάσταση δεν ήταν ένα γεγονός που τελείωσε το 1821, αλλά μια μακρά διαδικασία που οδήγησε, τελικά, στην ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας – Θράκης στο ελληνικό κράτος από το 1912 και εξής.

Επιπλέον, η δράση αυτή συνδυάζεται με την αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων. Στον ιστότοπο του σχολείου έχει αναρτηθεί ο συγκεκριμένος διαδραστικός χάρτης, στον οποίο κάθε τοπόσημο συνοδεύεται από πληροφορίες ιστορικές, λογοτεχνικές και πολιτιστικές, επιτρέποντας σε μαθητές/τριες, γονείς, κηδεμόνες και επισκέπτες να περιηγηθούν ψηφιακά στην ιστορία της Θεσσαλονίκης.

Αυτή η πρόταση αλλάζει τον τρόπο που προσεγγίζουμε τη σχολική εορτή, καθώς προσφέρει μια βιωματική εμπειρία, όπου οι μαθητές/τριες δεν ακούνε απλώς για τα γεγονότα, αλλά τα ανακαλύπτουν, τα ερευνούν και τα παρουσιάζουν οι ίδιοι. Παράλληλα, εστιάζει στη Θεσσαλονίκη, φωτίζοντας την ιστορία της πόλης μας και αναδεικνύοντας τη σημασία της στη διαδρομή προς την Ελευθερία, αντί να περιοριστεί αποκλειστικά στα γνωστά γεγονότα του 1821. Ένα ακόμη βασικό στοιχείο είναι η σύνδεση της Ιστορίας με τον χώρο, καθώς οι μαθητές/τριες αντιλαμβάνονται ότι η ίδια η πόλη τους είναι γεμάτη μνημεία που «μιλούν» για το παρελθόν, δημιουργώντας έτσι μια ζωντανή σχέση και με την τοπική ιστορία. Επιπλέον, η δράση αυτή αξιοποιεί την τεχνολογία, με τον διαδραστικό χάρτη να προσφέρει μια σύγχρονη, προσβάσιμη εμπειρία, η οποία όχι μόνο εμπλουτίζει τη σχολική εορτή, αλλά παραμένει διαθέσιμη για περαιτέρω εξερεύνηση και μετά το πέρας της εκδήλωσης.

Η σχολική εορτή της 25ης Μαρτίου δεν είναι απλώς μια αναδρομή στο παρελθόν. Είναι μια ζωντανή εμπειρία μάθησης, που μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε πως η Ελευθερία δεν ήταν δεδομένη, αλλά κατακτήθηκε μέσα από μια μακρά ιστορική πορεία. Η Θεσσαλονίκη, μέσα από τα μνημεία της, μας καλεί να ακούσουμε και να ανακαλύψουμε αυτήν την πορεία μέσα από τα μάτια των μαθητών/τριών.

Ευγενία Τσιουπλή

Δεν θα την πάρουνε ποτέ

 την γη των Μακεδόνων,

τη χώρα την ελληνική, 

το χάρμα των αιώνων, 

στη γη που η Ελλάδα μας

 την έχει για καμάρι

δεν θα πατήσει τύραννος,

 εχθρός δεν θα την πάρει.

Για την Μακεδονία μας,

 Ελλάδα μας γενναία,

σκληρά θα πολεμήσουμε

 τον κάθε επιδρομέα.

Στρατός, φτερά και ναυτικό

 κρατούν ψηλά τη λόγχη,

για να απαντήσουν στον εχθρό 

το τρίτο “Μέγα ΌΧΙ”. 

Σε κλαίει ο λαός 

Σε κλαίει ο λαός πάντα χλωρό 

Να σείεται το χορτάρι 

Στον τόπο που σε πλάγιασε 

Το βόλι, ω παλικάρι

Πανάλαφρος ο ύπνος σου

Τ’Απρίλη τα πουλιά 

Σαν του σπιτιού σου να τ’ακούς

Λογάκια και φιλιά

Και να σου φτάνουν τον χειμώνα οι καταρράκτες 

Σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολεμοκράχτες.

Πλατεία του ονείρου μας η γη

Κι απόμακρη και γέρνεις

Εκεί και σβεις γοργά ιερά στιγμή 

Σαν πιο πλατειά

Την δείχνεις και την φέρνεις 

Σαν πιο κοντά.