Jaarverslag 2024 (NL)

''Als ik terugkijk op het afgelopen jaar, zijn we in 2024 van een idee naar een concrete realiteit gegaan. Vanaf onze oprichting staan drie focusgebieden centraal: groene moleculen, klimaatadaptatie en publieksparticipatie. Deze thema’s zijn in 2024 gegroeid van ideeën tot volwaardige aggregatiecentra in de vorm van de Hydrogen Valley Campus Europe, het Public Participation Center en het Climate Adaptation Platform (CAP). In 2024 is er bovendien, in samenwerking met de Jantina Tammes School of Digital Society, Technology and AI, een vierde focusgebied bijgekomen: de Twin Transition, oftewel de interactie tussen de digitale en energietransitie.

Voor ons jaarverslag blikken we terug op 2024 aan de hand van een tijdlijn met belangrijke gebeurtenissen en vier pilaren: community, onderwijs, onderzoek en impact. De Wubbo Ockels School bouwt aan een sterke community door de universiteit te verankeren in bestaande energie- en klimaatecosystemen. Onze drie centra op het gebied van waterstof, publieksparticipatie en klimaatadaptatie worden erkend en gezocht door onze partners in het Noorden.

Het onderwijs is versterkt met summer- en winterschools en postacademisch onderwijs, essentieel voor de energietransitie. Een mooi voorbeeld is de casestudie voor publieksparticipatie op Ameland. Onze activiteiten slaan een brug tussen het lokale en internationale speelveld, wat ook duidelijk tot uiting komt in onze samenwerking met het Global Center on Adaptation en Stellenbosch University. Afgelopen jaar hebben we Hydrogen Valley Campus Europe aangeboden als blueprint voor het ontwikkelen van de HyCASA, een initiatief voor waterstofontwikkeling in Zuid-Afrika. 

Op het gebied van onderzoek zetten we ons als School in om mooie projecten van collega’s mogelijk te maken. Een van de hoogtepunten is de toekenning van het Groenvermogen-project onder leiding van Linda Steg. Het project bestudeert waterstof interdisciplinair vanuit verschillende perspectieven, namelijk techniek, het bedrijfsleven, recht, de gedragswetenschappen en de industrie. De toekenning laat zien dat Groningen leidend is op het gebied van samenwerking tussen verschillende disciplines.

In 2024 is de basis gelegd om de komende jaren impact te maken en de transities op het gebied van energie en klimaat mogelijk te maken: de waterstoftransitie, klimaatadaptatie, het betrekken van het publiek bij deze transities, en de integratie van de groene en digitale transitie.

Het afgelopen jaar werd ook duidelijk dat de centrale regering anders is gaan kijken naar wetenschap, hoger onderwijs en internationalisering. Vanaf 2025 zal dit voelbaar worden voor alle Schools. Toch behouden we het optimisme en vestigen we onze aandacht op mooie ontwikkelingen. We sluiten ons aan bij de credo’s van onze naamgever Wubbo Ockels: 

We zijn allemaal astronauten van Ruimteschip Aarde; optimisme over duurzaamheid is een verantwoordelijkheid; en duurzaamheid is niet minder, maar anders en veel leuker.''

In deze tijdlijn nemen we je mee naar het afgelopen jaar van de Wubbo Ockels School. Scroll naar beneden en ontdek wat er in 2024 allemaal is bereikt. Wil je direct naar één van de kernpijlers van onze School? Klik dan op de onderstaande trefwoorden.

•  Community 
•  Onderwijs 
•  Onderzoek 
•  Impact  

Dit is een publieksversie van ons jaarverslag. De uitgebreide versie van het jaarverslag is  hier  te vinden.

Energy, Tech & Tunes stond in het teken van muziek en technologie, waterstof en duurzame evenementen. Het toonde aan welke mogelijkheden House of Connections biedt, de centrale ontmoetingsplek van de Rijksuniversiteit Groningen aan de Grote Markt, waar ook de Schools for Science & Society zijn gevestigd. Voor de universiteit is het waardevol om aansluiting te vinden bij Eurosonic Noorderslag (ESNS), een bekend festival in Groningen, en zo extra zichtbaarheid te krijgen. Het programma Energy, Tech & Tunes is een unieke samenwerking tussen de RUG, ESNS en de Gemeente Groningen.

Op 24 januari 2024 vond in House of Connections de eerste editie van Exploring Methods: Energy & Everyday Life Ecologies plaats. Met een keynote van Alice Dal Gobbo en interactieve sessies  verkenden  deelnemers uiteenlopende methoden om energie en duurzaamheid te bestuderen. Het evenement benadrukte de kracht van interdisciplinair onderzoek. Met paneldiscussies en workshops gingen wetenschappers en publiek in gesprek over innovatieve benaderingen.

Aravind Purushothaman Vellayani, hoogleraar Energy Conversion aan de RUG, werd benoemd tot directeur 'hydrogen economy' bij de Wubbo Ockels School. Als directeur wil hij zich vooral richten op interfacultaire en interdisciplinaire samenwerking. Purushothaman Vellayani is een expert op het gebied van waterstof, brandstofcelsystemen en thermodynamica van energieconversie. Hij werkte al nauw samen met de Wubbo Ockels School, onder meer als lid van de Scientific Advisory Board.

Onze  community  maakt de Wubbo Ockels School. Als School zijn we de netwerkorganisatie voor Energie en Klimaat van de Rijksuniversiteit Groningen. We jagen vakoverstijgende en impactvolle wetenschap aan. Ook zoeken we actief de samenwerking met de samenleving, om bij te dragen aan de grote maatschappelijke uitdagingen.

Binnen de School draait het om drie kerntaken: het bevorderen van interdisciplinair onderzoek en onderwijs, het gezamenlijk bedenken en uitwerken van onderzoeksvragen met verschillende faculteiten, en tot slot de samenwerking met de maatschappij, waaronder overheden, bedrijven, andere kennisinstellingen en algemeen publiek. Dit doen we zowel lokaal, nationaal als internationaal.

De Wubbo Ockels School functioneert als spin in het web door kennis te delen om de besluitvorming in de politiek, het bedrijfsleven en andere sectoren te ondersteunen. Alle activiteiten hebben bovendien een toegevoegde waarde voor studenten en onderzoekers: we bevorderen nieuwe onderzoekssamenwerkingen, vergroten de zichtbaarheid en maatschappelijke betrokkenheid van onderzoekers en creëren nieuwe mogelijkheden voor onderzoeksfinanciering.

Binnen onze community staan vier centrale thema's centraal, waarover meer te lezen is bij de  kernpijler onderzoek :

• Waterstof

• Klimaatadaptatie

• Publieksparticipatie

• Twin Transition

Stellenbosch University bezocht de Rijksuniversiteit Groningen om de bestaande samenwerking te versterken. Een belangrijke  bijeenkomst  vond plaats in de Energy Academy Europe, met deelname van de Wubbo Ockels School. Hier werd de ‘twin transition’ besproken, waarbij digitalisering en duurzaamheid samenkomen. Tijdens het bezoek werden plannen gemaakt om gezamenlijke PhD’s uit te breiden en publicaties te versterken. Daarnaast werd het belang van internationale samenwerking benadrukt, ondanks politieke uitdagingen. De delegatie bezocht ook House of Connections, waar onze School is gevestigd.

In 2024  bereikte  Goda Perlaviciute, verbonden aan de Wubbo Ockels School, de finale van de Ben Feringa Impact Award. Ze werd genomineerd in de categorie ‘Onderzoekers’ voor haar onderzoek naar publieke participatie en de bereidheid van mensen om bij te dragen aan de energietransitie. Als universitair hoofddocent aan de Faculteit Gedrags- & Maatschappijwetenschappen richt ze zich op de publieke acceptatie van duurzame transities. Haar onderzoek draagt bij aan een beter begrip van hoe mensen betrokken kunnen worden bij de energietransitie, een thema dat steeds belangrijker wordt in onze samenleving.

PhD/i, de leergemeenschap voor interfacultaire promovendi aan de RUG, is vanaf mei ondergebracht bij de Schools for Science & Society. Het initiatief ontstond vanuit de groeiende behoefte aan ondersteuning voor promovendi die onderzoek doen over faculteitsgrenzen heen. Vaak krijgen ze te maken met met uiteenlopende publicatieculturen en methodologieën.

De PhD/i-gemeenschap biedt intervisiegroepen, workshops en een jaarlijks symposium om promovendi en hun begeleiders te ondersteunen en ervaringen uit te wisselen. De verhuizing naar de Schools biedt nieuwe mogelijkheden om de zichtbaarheid en impact van interfacultair en interdisciplinair onderzoek te versterken. Dit sluit naadloos aan bij de missie van de Wubbo Ockels School, waarin interdisciplinaire samenwerkingen centraal staan.

In samenwerking met de Amelander Energie Coöperatie en New Energy Coalition werd de Summer School: Public Participation georganiseerd, die zich richtte op de energietransitie en de duurzame oplossingen voor Ameland. De deelnemers, afkomstig uit verschillende disciplines, werkten samen aan een uitdaging van de Amelander Energie Coöperatie. Door een combinatie van lezingen en praktijkgerichte opdrachten, werden deelnemers uitgedaagd om na te denken over de rol van burgerparticipatie in de energietransitie.

Het is inmiddels vaste prik: in juni vond de 4e editie van New Energy Forum plaats, een groot evenement voor de energie- en mobiliteitsprofessional op Zernike Campus. Het thema was 'grenzen doorbreken met ondernemend lef'. De Wubbo Ockels School verzorgde onder meer een  keynote  door duurzaam ondernemer Suze Gehem. New Energy Forum is een initiatief van EnTrance, New Energy Coalition, Hive Mobility en Hanze.

Onze maatschappij staat voor complexe opgaven, waarbij verschillende belanghebbenden uiteenlopende perspectieven en oplossingen hebben. Toch is het essentieel dat we gezamenlijk handelen. Dit vraagt om samenwerking tussen verschillende disciplines. De missie van de Wubbo Ockels School is erop gericht studenten en professionals uit verschillende disciplines te leren samenwerken, zodat de samenleving uiteindelijk gezamenlijk de transities waar kan maken.

Om professionals en onderzoekers van de toekomst goed voor te bereiden op de transities waar we voor staan, hebben we andere onderwijsvormen nodig. De Wubbo Ockels School helpt door het opzetten van inter- en transdisciplinair onderwijs en challenge based learning, gericht op maatschappelijke vraagstukken.

Dit doen we door samen te werken over faculteiten en kennisinstellingen heen. We brengen onderwijsontwikkelaars en docenten bij elkaar en verbinden hen met de bredere netwerken die we als School hebben ontwikkeld.

De Wubbo Ockels School ondersteunde en initieerde inmiddels diverse activiteiten die gericht zijn op maatschappij-gericht onderwijs en Life-Long Learning, zoals de ontwikkeling van een interdisciplinaire minor, summer schools, hackathons en de ondersteuning bij studentenchallenges. Waar mogelijk bieden we studenten de kans om actief en in samenwerking in de echte wereld te leren, op plaatsen waar de vraagstukken zich afspelen.   

Het afgelopen jaar werden belangrijke onderwijsmijlpalen behaald:

• In 2024 werd het VR Hydrogen Lab gelanceerd, een faciliteit waar de toekomst van waterstoftechnologie in de energietransitie wordt verkend door middel van virtuele realiteit en simulaties.
• Ook startte de ontwikkeling van de universitaire minor Climate Change and Inequality, waar studenten zich gaan buigen over wereldwijde klimaatuitdagingen.
• De eerste uitvoering van de Summer School Public Participation in Sustainable Transitions vond plaats in mei 2024, in samenwerking met de Amelander Energie Coöperatie, waar deelnemers leren hoe burgers actief kunnen bijdragen aan duurzame energietransities.
• 2024 was ook het jaar van de eerste editie van de Summer Course on Hydrogen’s Role in Energy Transition: Perspectives and Challenges, een internationale samenwerking tussen de Faculty of Engineering van Yogyakarta, Indonesië, en de Rijksuniversiteit Groningen, die de cruciale rol van waterstof in de energietransitie bestudeert.

Een consortium dat onderzoek doet naar de sociaaleconomische impact van waterstof met onder andere onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen  ontving  afgelopen zomer 12 miljoen euro van wetenschapsfinancier NWO. Het consortium 'Hy-SUCCESS: Social, User aCCeptable, Economically Sustainable Systems for hydrogen' gaat waterstof interdisciplinair bestuderen vanuit het perspectief van techniek, bedrijfsleven, recht, gedragswetenschappen en industrie.

Goda Perlaviciute, Linda Steg (allebei werkzaam bij de afdeling Environmental Psychology binnen de faculteit Gedrags- & Maatschappijwetenschappen) en Lorenzo Squintani zullen het onderzoek uitvoeren, samen met een aantal postdocs en PhD's. Patricia Poppendick, projectcoördinator waterstof bij de Wubbo Ockels School, is verantwoordelijk voor het projectmanagement.

Tijdens de Summer School Energy Challenges: an interdisciplinary approach verdiepten 19 deelnemers zich in de waterstofeconomie en sociaal-technische uitdagingen. In multidisciplinaire teams werkten ze aan een real-life casus, volgden colleges en bezochten de RWE-centrale in Eemshaven. Ook speelden ze de We-Energy Game om de complexiteit van de energietransitie te ervaren. Deze succesvolle editie bood waardevolle inzichten en praktische toepassingen voor duurzame energie.

Hoe integreer je klimaatadaptatie in je organisatie? Met die vraag klopte de provincie Groningen afgelopen jaar aan. Naar aanleiding van deze vraag werden drie kennissessies georganiseerd, waaronder één in september over waardeperspectieven en communicatie. Lorenzo Squintani en Goda Perlaviciute vertelden hoe beleidsstukken kernwaarden (wat mensen belangrijk vinden) beter kunnen aanspreken. Nu gebeurt dat vaak nog te weinig, waardoor sommige mensen niet gemotiveerd worden om mee te doen.

Na een korte uitleg over de verschillende waardeperspectieven (biosferisch, altruïstisch, egoïstisch en hedonisch) gingen deelnemers aan de slag met een meegebracht beleidsstuk, om de verschillende waarden in kaart te brengen. In een workshop kregen deelnemers praktische tips om beter aan te sluiten bij verschillende waarden.

De genodigden waren professionals uit de werkregio: de provincie Groningen, gemeenten in Groningen en Noordwest-Drenthe, en de waterschappen. De sessies werden georganiseerd in samenwerking met experts van de Rijksuniversiteit Groningen en Hanzehogeschool Groningen en partners van het Klimaat Adaptatie Platform in Noord-Nederland.

Wetenschappers en experts deelden op 25 september de nieuwste inzichten over kernenergie en het Noorden. Tijdens de discussies werd benadrukt dat Noord-Nederland een sleutelrol kan spelen in het opleiden van experts en het ontwikkelen van kennis op dit gebied.

Kernenergie biedt kansen voor een bredere energiemix, maar er zijn ook uitdagingen, zoals kernafval en hoge bouwkosten. De bijeenkomst onderstreepte de noodzaak van investeringen in kennis en talent, een missie waarin onze School een voortrekkersrol wil vervullen. Het evenement werd georganiseerd door Nasser Kalantar-Nayestanaki, wetenschappelijk directeur bij ESRIG (Energy and Sustainability Research Institute Groningen) met ondersteuning van de Wubbo Ockels School.

De Wubbo Ockels School heeft als belangrijk doel de interdisciplinaire onderzoeksomgeving te versterken. Als School werken we aan de hand van drie hubs, aansluitend bij de drie thema's: waterstof, klimaatadaptatie en publieksparticipatie. Sinds 2024 is daar een vierde hub aan toegevoegd: de Twin Transition, het samenspel tussen digitalisering en verduurzaming. Belangrijke projecten zijn de interfacultaire M20 PhD's, GroenvermogenNL, Phaethon en HyTros.

• Voor het thema waterstof staat de Hydrogen Valley Campus Europe (HVCE) centraal. Binnen dit grote project werken verschillende organisaties in Noord-Nederland samen op het gebied van groene moleculen. Inmiddels biedt onze School ook ondersteuning bij internationale waterstofinitiatieven, zoals HyCASA (Hydrogen Campus South Africa) en Hydrogen Europe Academy (HyAcademy EU).

• Voor klimaatadaptatie is het Climate Adaptation Platform (CAP) het voornaamste initiatief. De Wubbo Ockels School werkt samen met partners binnen het platform om bestaande onderzoeks-, onderwijs- en outreachinitiatieven op het gebied van klimaatadaptatie in Noord-Nederland te verbinden en te versterken.

• De derde hub is het Public Participation Center, een samenwerking tussen de Wubbo Ockels School en New Energy Coalition. Met dit initiatief blijven burgers actief betrokken bij de verschillende transities.

• In 2024 heeft de Wubbo Ockels School in samenwerking met de Jantina Tammes School of Digital Society, Technology and AI een vierde thema in het leven geroepen: de Twin Transition. Voor het thema is RUG-onderzoeker Michele Cucuzzella als coördinator aangesteld. In 2025 willen beide Schools een ambitieus programma samenstellen om het ecosysteem voor te bereiden op de noodzakelijke 'twin transition'.

Deze tweedaagse conferentie in Groningen over waterstof en offshore-energie, georganiseerd door New Energy Coalition, bracht experts uit de energie-industrie, overheid en academische wereld samen. Inspirerende keynote-sprekers deelden hun inzichten over de nieuwste ontwikkelingen binnen deze sectoren. Deelnemers konden diverse workshops bijwonen om hun kennis te verdiepen en actuele innovaties te verkennen. Daarnaast bood het evenement volop gelegenheid om netwerken uit te breiden en nieuwe zakelijke kansen te creëren. De Wubbo Ockels School faciliteerde tijdens het evenement de uitwisseling van kennis en samenwerking tussen wetenschap en praktijk.

Tijdens Zpannend Zernike konden kinderen kennismaken met de wereld van wetenschap en techniek. Dit jaar deed House of Connections voor het eerst mee aan het jaarlijks terugkerende wetenschapsfestijn. VR-brillen, traploopwedstrijden en wetenschappers in de dop: het waren de ingrediënten voor een succesvolle dag.  

De rondreizende tentoonstelling ‘Le Monde sans fin’ was eind vorig jaar te  bewonderen  in House of Connections. De expositie is gebaseerd op het gelijknamige stripboek, dat gaat over klimaatverandering en de energietransitie. In Frankrijk werd het ruim een miljoen keer verkocht. De tentoonstelling, georganiseerd door het Institut Français NL, werd officieel geopend in Groningen tijdens een goedbezochte avond. De Wubbo Ockels School was betrokken bij de organisatie.

Op 7 november ging het Hydrogen Valley Campus Europe Samenwerkingsplatform officieel van start met de Lab & Facilities Tour, als onderdeel van het JTF Train and Learn Hub-project. Tijdens deze tweedaagse bijeenkomst kwamen kennisinstellingen, bedrijven en onderzoekers samen om expertise te delen en samenwerking op het gebied van waterstof en groene moleculen te stimuleren. Het platform legt de basis voor een duurzaam ecosysteem waarin onderwijs en bedrijfsleven elkaar vinden in innovatieve projecten. Zo bereiden we studenten en professionals in de regio Groningen en Emmen voor op de banen van de toekomst en versterken we de waterstofsector in Nederland.

Als School zoeken we naar maximale impact en outreach voor de kennis van de Rijksuniversiteit Groningen. Dit doen we in samenwerking met de andere Schools for Science & Society: de Aletta Jacobs School of Public Health, de Jantina Tammes School of Digital Society, Technology and AI en de Rudolf Agricola School for Sustainable Development.

We hebben een breed scala aan activiteiten, deels actief en creatief ontwikkeld binnen de Schools. In de tijdlijn werd alvast een beknopt overzicht gegeven van alle belangrijke gebeurtenissen en evenementen in 2024 voor de Wubbo Ockels School. Het geeft een goed, maar tegelijkertijd onvolledig beeld van alle impact- en outreach-activiteiten.

In 2024 (mede)organiseerde de Wubbo Ockels School vier grootschalige evenementen, die in totaal meer dan 7000 deelnemers bereikten:

• Wubbo Ockels School Evenement

• New Energy Forum

• European Researchers' Night/Zpannend Zernike

• Wind Meets Gas

Er waren afgelopen jaar 9 grootschalige conferenties, 18 educatieve bijeenkomsten, 8 high level workshops, 1 interne onderzoeksvergadering, 22 netwerkevenementen en 8 activiteiten voor public engagement.

De Schools richten zich op het creëren en verspreiden van kennis die voortkomt uit samenwerking met maatschappelijke partners. We delen deze kennis op verschillende manieren, van interviews en video's met wetenschappers tot aan tentoonstellingen. Ook ondersteunen we bij het beïnvloeden van besluitvorming (zowel lokaal als nationaal), en bij het veranderen van de mindset van ondernemers en het actief betrekken van burgers. Bovendien organiseren we evenementen, zoals workshops met belangrijke belanghebbenden, congressen en netwerkborrels.

Samen met de andere Schools zet de Wubbo Ockels School zich in voor een betere wereld. Ook in 2025 zetten we onze missie voort om de samenleving te verbeteren en te zorgen voor 'Ruimteschip Aarde'. Om in de woorden van onze naamgever Wubbo Ockels te spreken:

Genoeg is genoeg, we zijn te ver gegaan! De industriële revolutie heeft ons in een ongewenste situatie gebracht. We zijn door de natuur geracet; we vernietigen onze levensbronnen. We moeten een andere weg kiezen; we moeten ons leven en de manier waarop we zaken doen veranderen.