Domein Grondwatermonitoring

Grondwater is een belangrijke bestaansbron. Het grondwater wordt daarom in Nederland in de gaten gehouden en beheerd. Het beheer van het grondwater richt zich op de hoeveelheid bruikbaar grondwater en de kwaliteit ervan. Om dit beheer goed te kunnen uitvoeren, wordt in Nederland de toestand van het grondwater over langere tijd gevolgd. Dat heet grondwatermonitoring. Er wordt daarbij gekeken naar de grondwaterstand (kwantiteit), naar de samenstelling van het grondwater (kwaliteit) en naar de veranderingen in de ligging van het 'zoet-zout' grensvlak in het grondwater. 

Hiervoor worden grondwaterstandonderzoeken, grondwatersamenstellingsonderzoeken en formatieweerstandonderzoeken uitgevoerd door (of in opdracht van) diverse bestuursorganen. Zij doen periodiek onderzoek en hebben daarvoor grondwatermonitoringsnetten. ​Het resultaat van deze onderzoeken wordt geregistreerd in de Basisregistratie Ondergrond.

Grondwatermonitoring is een van de domeinen in de  basisregistratie ondergrond.  

In het  Besluit basisregistratie ondergrond  is omschreven welke vormen van monitoring onder deze basisregistratie vallen: 

Het belangrijkste criterium is het type organisatie dat verantwoordelijk is voor het beheer van het grondwater: de grondwatermonitoring moet door of in opdracht van één bestuursorgaan, de bronhouder, worden uitgevoerd. 

Bronhouders:

De bronhouders in de basisregistratie ondergrond zijn de bestuursorganen die langdurig het grondwater (laten) monitoren op grondwaterkwaliteit, omdat zij daarin een wettelijke taak hebben. Deze gegevens moeten zij moeten registreren in de basisregistratie ondergrond. 

Producenten:

Naast de bronhouders zijn er private organisaties die vanuit vergunningsplicht het grondwater langdurig monitoren op grondwaterkwaliteit, in opdracht van bevoegd gezag en/of voor eigen doelen. Deze organisaties doen periodiek grondwatersamenstellingsonderzoek en hebben daarvoor grondwatermonitoringnetten.

Er zijn ook private organisaties die een ontzorgende rol hebben in het langdurig monitoren van grondwater voor bestuursorganen en die (meestal op contractbasis) in die rol gegevens produceren.

Gebruikers:

Bestuursorganen zijn verplicht de in de basisregistratie ondergrond geregistreerde grondwatergegevens te gebruiken. 

Naast bestuursorganen zijn er private organisaties die vanuit vergunningsplicht in opdracht van genoemde bestuursorganen grondwatergegevens uit de basisregistratie ondergrond moeten gebruiken of vanuit hun, aan bedrijfsvoering gelieerde, behoefte, grondwatergegevens willen gebruiken. 

Binnen het grondwatermonitoringsdomein in de Basisregistratie Ondergrond kent alleen de grondwatermonitoringput een fysieke locatie. De andere registratieobjecten zijn aan het registratieobject grondwatermonitoringsput gekoppeld en hebben daarmee (indirect) een locatie. 

Bij grondwaterstandonderzoeken en grondwatersamenstellingsonderzoeken ligt de verwijzing vast naar het filter in de grondwatermonitoringput waarin het onderzoek is uitgevoerd. 

Voor formatieweerstandonderzoek ligt de verwijzing naar de buis in de grondwatermonitoringput waaraan het onderzoek is uitgevoerd. 

Daarnaast ligt bij grondwaterstandonderzoeken, grondwatersamenstellingsonderzoeken en formatieweerstandonderzoeken de verwijzing vast naar één of meerdere grondwatermonitoringnetten ten behoeve waarvan het onderzoek is uitgevoerd. In een grondwatermonitoringnet worden het wettelijk kader en het monitoringdoel geregistreerd en worden de meetpunten waarin in samenhang wordt gemonitord geregistreerd.

Grondwatermonitoringput is de putconstructie die gebruikt wordt om onder andere de kwantiteit (grondwaterstanden) en de kwaliteit (samenstelling) van het grondwater te meten of waarin een elektromagnetische meting kan worden uitgevoerd. Aan de buitenkant van een buis van een monitoringsput, kán met behulp van de geo-ohmkabel een elektrische meting worden gedaan.

Informatie over grondwatermonitoringput is vanaf 1 januari 2018 opgenomen in de  Basisregistratie Ondergrond . Hiervoor geldt inmiddels de verplichting voor aanlevering en gebruik voor overheden.

Informatie over grondwatermonitoringput is beschreven in de  Gegevenscatalogus Grondwatermonitoringput  en op de  website van basisregistratie ondergrond. 

In de huidige informatiesystemen voor grondwatergegevens wordt het Grondwatermonitoringnet nog niet expliciet onderkend als gegevenstype.

De samenhang en context van grondwateronderzoeksgegevens (het resultaat van de uitgevoerde grondwaterstand en -kwaliteitsmetingen) wordt daarmee momenteel niet of slechts impliciet geregistreerd.

Met het registratieobject Grondwatermonitoringnet wordt de groepering van samenhangende onderzoeksgegevens, namelijk van onderzoeken die vanuit hetzelfde bepaalde doel zijn uitgevoerd, tot een gegevensset gefaciliteerd.

De (her)gebruikswaarde van de gegevenssets die daarmee ontstaan, overtreft die van de afzonderlijke onderzoeksgegevens: bestuursorganen en andere gebruikers worden ermee in staat gesteld om huidige en toekomstige geohydrologische vraagstukken beter en efficiënter te beantwoorden.

Definitie van Grondwatermonitoringnet:

Een grondwatermonitoringnet is een verzameling locaties waar periodiek onderzoek aan het grondwater op een bepaalde diepte wordt gedaan om de toestand van het grondwater vanuit een perspectief te kunnen bepalen en de eventuele veranderingen erin te kunnen volgen

Een grondwatermonitoringnet valt onder de verantwoordelijkheid van één bronhouder en heeft één vastgesteld monitoringdoel.

In de praktijk komt het voor dat een grondwatersamenstellingsonderzoek ten behoeve van meer dan één doel wordt uitgevoerd. Een bronhouder kan bijvoorbeeld omwille van de efficiëntie besluiten om één grondwatersamenstellingsonderzoek te laten doen, en de resultaten ervan zowel voor de Kaderrichtlijn Waterverplichtingen als voor een eigen provinciaal monitoringdoel te gebruiken. Omdat er voor afzonderlijke monitoringdoelen verschillende grondwatermonitoringnetten zijn, betekent dit voor de basisregistratie ondergrond dat een grondwatersamenstellingsonderzoek kan toebehoren aan één of meerdere grondwatermonitoringnetten. 

Een grondwatersamenstellingsonderzoek kan ook worden uitgevoerd ten behoeve van meerdere doelen van verschillende bestuursorganen. In dat geval is één van deze bestuursorganen de bronhouder van het grondwaterwatersamenstellingsonderzoek. Deze bronhouder levert het onderzoek aan de basisregistratie ondergrond aan, inclusief de koppeling aan alle grondwatermonitoringnetten waarvoor het onderzoek is uitgevoerd. De bronhouder is daarmee dus ook verantwoordelijk voor de koppeling van het grondwatersamenstellingsonderzoek aan een grondwatermonitoringnet van een ander bestuursorgaan.

Een grondwateronderzoek kan ten behoeve van meer dan één monitoringdoel uitgevoerd worden: een onderzoek kan in het kader van meerdere grondwatermonitoringnetten tegelijk zijn uitgevoerd, en dus deel uitmaken van meerdere gegevenssets.

Informatie over grondwatermonitoringnet is beschreven in  de gegevenscatalogus grondwatermonitoringnet   en op de  website van Basisregistratie Ondergrond .

In het registratieobject Grondwatermonitoringnet worden het doel van de monitoring (monitoringdoel) vastgelegd en het wettelijk kader waar dit doel uit volgt (kader aanlevering). In  bijlage A van de gegevenscatalogus Grondwatermonitoringnet is het Wettelijk kader en Monitoringdoel van de BRO gegevenscatalogus grondwatermonitoring  in een overzicht opgenomen van de wettelijke kaders en de daarbij behorende monitoringdoelen.

Bij de registratieobjecten Grondwatersamenstellingsonderzoek, Grondwaterstandonderzoek en Formatieweerstandonderzoek wordt vastgelegd ten behoeve van welk(e) monitoringnet(ten) het onderzoek is uitgevoerd. Het kader aanlevering van een grondwatermonitoringnet geldt daarmee ook voor de aan het monitoringnet gekoppelde onderzoeken.

De registratieobjecten binnen het grondwatermonitoring domein vallen onder Europese kaderrichtlijn INSPIRE en om die reden moeten de gegevens in het registratieobject geschikt gemaakt worden voor uitwisseling volgens de INSPIRE-standaard.

• Het registratieobject  Grondwatermonitingnet  valt onder het INSPIRE-thema Environmental monitoring facilities. 

• Het registratieobject  Grondwatersamenstellingsonderzoek  valt onder het INSPIRE-thema Human health and safety.

• Het registratieobject  Grondwaterstandonderzoek  valt onder het INSPIRE-thema Geology.

• Het registratieobject  Grondwatermonitoringput  valt onder het INSPIRE-thema Geology.

• Het registratieobject  Formatieweerstandonderzoek  valt onder het INSPIRE-thema Geology.

Een grondwatersamenstellingsonderzoek is een activiteit gericht op het onderzoeken van de samenstelling / kwaliteit van een grondwatermonster uit een bepaald meetpunt, op basis van een opdracht door een bestuursorgaan. Een deel van het onderzoek wordt in het veld wordt verricht en het overige deel in laboratoria. Het resultaat van zo'n onderzoek wordt geregistreerd in de basisregistratie ondergrond.

Hieronder zijn de entiteiten afgebeeld waarover informatie zal worden opgenomen in de basisregistratie ondergrond.

Meer informatie over grondwatersamenstellingsonderzoek is te vinden in de storymap over grondwatersamenstellingsonderzoek:

Meer informatie is ook te vinden op de website van Basisregistratie Ondergrond. Op deze website zijn ook de  Catalogus Grondwatersamenstellingsonderzoek  en het  Scope document  opgenomen.

Het registratieobject grondwaterstandonderzoek bevat de metingen van de variatie in de stand van het grondwater dat in een bekende grondwatermonitoringput met een zekere buis wordt ontsloten.

Het resultaat van het grondwaterstandonderzoek omvat de beoordeelde metingen in de meetreeks die hieruit volgt. Het resultaat van zo'n onderzoek wordt geregistreerd in de basisregistratie ondergrond.

Meer informatie over grondwaterstandonderzoek is te vinden in de  storymap over grondwaterstandonderzoek: 

Meer informatie is ook te vinden op de website van Basisregistratie Ondergrond. Op deze website zijn ook de  Catalogus grondwaterstandonderzoek  en het  Scope document  opgenomen.

Het formatieweerstandonderzoek wordt gebruikt om inzicht te krijgen in het veranderende zoutgehalte van grondwater, om de verzilting van de grond te monitoren en om de grens tussen zout en zoet water, soms al decennia lang, te volgen door de tijd heen. Teveel zout in het grondwater is niet gunstig voor bijvoorbeeld de drinkwaterwinning, maar ook bij landbouw en natuur is dit een aandachtspunt.

Meer informatie is ook te vinden op de    website van Basisregistratie Ondergrond  en  BRO productomgeving.