Μοναστηράκι Δράμας- «ΑΡΑΠΗΔΕΣ» Ένα ευετηρικό δρώμενο

Ένας από τους πολλούς τύπους Μπαϊντούσκας που συναντάμε στη Θράκη και στη Μακεδονία. Στο Μοναστηράκι, η Μπαϊντούσκα χορεύεται σε ανοιχτό κύκλο, σε τρίσημο ρυθμό, από άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι τοποθετούνται στον κύκλο, κατά ηλικίες,  μπροστά οι άνδρες και στη συνέχεια οι γυναίκες. Οι χορευτές πιάνονται από τις παλάμες με τεντωμένα τα χέρια κάτω και κινούνται με στήθος στις μπροστά και δεξιά στη φορά του κύκλου κινήσεις, ενώ με τη πλάτη και το στήθος στις πίσω και αριστερά στην ανάποδη φορά του κύκλου κινήσεις. Ο χορός χορεύεται σ’ όλες τις περιστάσεις, καθώς και στο δρώμενο των «Αράπηδων».

Το χορευτικό μοτίβο περιλαμβάνει δεκαέξι κινήσεις που πραγματοποιούνται σε οχτώ μ.μ., δυο κινήσεις σε κάθε μ.μ.. Μια από τις πιο όμορφες μελωδίες που συνοδεύουν το χορό, είναι και η οργανική μελωδία της Μπαϊντούσκας του Δρανόβου. Σε κλειστούς χώρους, η Μπαϊντούσκα χορεύεται και αντικριστά, είτε σε ζευγάρια αμολυτά, είτε σε ζευγάρια τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο σε δυο παράλληλες γραμμές. Το χορευτικό μοτίβο της Αντικρυστής Μπαιντούσκας περιλαμβάνει οχτώ κινήσεις που πραγματοποιούνται σε τέσσερα μ.μ., δυο κινήσεις σε κάθε μ.μ.. Χορεύεται από ζευγάρια ανδρών ή γυναικών ή μεικτά (άνδρας με γυναίκα).

Με το όνομα αυτό καλείται ο αντιπροσωπευτικότερος, ίσως, κυκλικός χορός του Μοναστηρακίου. Η Τέσκα χορεύεται σε ανοιχτό κύκλο, σε δίσημο ρυθμό, από άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι τοποθετούνται στον κύκλο, κατά ηλικίες, μπροστά οι άνδρες και στη συνέχεια οι γυναίκες. Οι χορευτές πιάνονται από τις παλάμες με τεντωμένα τα χέρια κάτω. Πέρα από τις οργανικές μελωδίες που συνοδεύουν το χορό, υπάρχει και το πολύ αγαπητό τραγούδι «Κόρη πούλαγε κρασί». Όταν χορεύεται στο κύκλο, ονομάζεται Τέσκα, ενώ όταν χορεύεται αντικριστά, «Βαρύ Καρσί».

Η Τέσκα αποτελείται από δύο μέρη, συνήθως (η επιλογή ανήκει στο πρωτοχορευτή, αν δηλαδή θέλει να ξεκινήσει το χορό του ήρεμα, με στρωτές κινήσεις, τύπου «Στα τρία», ή αν θα μπει κατευθείαν στο ζωηρό μέρος). Στο πρώτο μέρος, το χορευτικό μοτίβο περιλαμβάνει έξι κινήσεις, τύπου «Στα τρία», ήρεμες και στρωτές, οι οποίες ολοκληρώνονται σε τρία μ.μ., από δύο κινήσεις σε κάθε μ.μ.. Το δεύτερο μέρος έχει πιο έντονη, πηδηχτή και ζωηρή κίνηση. Το χορευτικό μοτίβο στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνει δέκα κινήσεις που πραγματοποιούνται σε τρία μ.μ. τέσσερις κινήσεις στο πρώτο μ.μ. και από τρείς στο δεύτερο και τρίτο μ.μ..

(2/4) Τέσκα & Βαρύ Καρσί «Κόρη πούλαγε κρασί» 

Κόρη πούλαγε κρασί, με το φεγγάρι αποβραδίς.

Με το φεγγάρι αποβραδίς, το πρωί με ξημέρωμα.

Πέρασε νέος, πέρασε και κρασί ζήτησε να πιει.

Παλικάρι μελαχρινό, το κρασί είναι ακριβό.

Κόρη δώσ’ μου κρασί να πιώ, εγώ εσένα αγαπώ.

Σε κλειστούς χώρους, η Τέσκα χορεύεται και αντικριστά, είτε σε ζευγάρια αμολυτά, είτε σε ζευγάρια τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο σε δυο παράλληλες γραμμές, οι οποίες κινούνται με τρόπο τέτοιο, ώστε, όταν πλησιάζει η μια, η άλλη να απομακρύνεται και το αντίστροφο. Οι κάτοικοι τον ονομάζουν «Βαρύ Καρσί» και το χορευτικό μοτίβο περιλαμβάνει έξι  κινήσεις που πραγματοποιούνται σε δυο μ.μ., τρεις κινήσεις σε κάθε μ.μ..

Χορεύεται από ζευγάρια ανδρών ή γυναικών ή μεικτά (άνδρας με γυναίκα). Παραλλαγές εκτελούν τα ζευγάρια ανεξάρτητα και είναι συνήθως στροφές, πιάσιμο των δεξιών τους χεριών από τους ώμους, παλαμάκια, αλλαγές θέσεων. Είναι αγαπητός χορός, επομένως χορεύεται όλες τις περιστάσεις καθώς και στο δρώμενο των «Αράπηδων».

Χορός που συναντάμε σ’ όλη τη Θράκη και τη Μακεδονία. Οι διάφορες μορφές που συναντάμε, και στις δύο περιοχές, δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους· είναι όλες σε δίσημο ρυθμό, άλλοτε με τραγούδι και άλλοτε με οργανική μουσική. Στο Μοναστηράκι, χορεύεται σε ανοιχτό κύκλο από άντρες και γυναίκες, οι οποίοι τοποθετούνται στον κύκλο, κατά ηλικίες,  μπροστά οι άνδρες και στη συνέχεια οι γυναίκες.

Οι άνδρες κρατιούνται από τους ώμους, ενώ τα χέρια των γυναικών αιωρούνται, τεντωμένα προς τα κάτω, με κινήσεις πίσω - μπρος. Χορεύεται σ’ όλες τις περιστάσεις, καθώς και στο δρώμενο των «Αράπηδων». Όταν  χορεύεται στον κύκλο, ο χορός για τους άνδρες είναι διμερής και διαφέρει από των γυναικών. Στο πρώτο μέρος το χορευτικό μοτίβο περιλαμβάνει έξι κινήσεις που πραγματοποιούνται σε τρία μ.μ., δύο κινήσεις σε κάθε μ.μ.. Στο δεύτερο μέρος, οι άνδρες χορεύουν πιο έντονα και ζωηρά με αποτέλεσμα το χορευτικό μοτίβο να περιλαμβάνει εννέα κινήσεις που πραγματοποιούνται επίσης, σε τρία μ.μ., τέσσερις κινήσεις στο πρώτο, δύο στο δεύτερο και τρεις στο τρίτο μ.μ..

Για τις γυναίκες ο χορός Ράμνα είναι μονομερής. Περιλαμβάνει οχτώ κινήσεις που πραγματοποιούνται επίσης σε τρία μ.μ., δυο κινήσεις στο πρώτο μ.μ. και από τρεις κινήσεις στο δεύτερο κα τρίτο μ.μ.. Την ονομασία του ο χορός την οφείλει στο τρόπο που πιάνονται οι άνδρες, δηλαδή «από τους ώμους». Όμορφα τραγούδια, πέρα από τις οργανικές μελωδίες, που συνοδεύουν το χορό είναι το «Σ’ αυτό το σπίτι το ψηλό», το «Μαρία, Μαρία» κ.ά.

 (2/4) Ράμνα & Ελαφρύ Καρσί «Σ’ αυτό το σπίτι το ψηλό» 

Σ' αυτό το σπίτι το ψηλό, σ' αυτό το σπίτι το ψηλό, το κίτρινο βαμμένο Ράντου κάλε, το κίτρινο βαμμένο. Κάθεται μια μελαχρινή, κάθεται μια μελαχρινή και πλέκει μαντηλάκια Ράντου κάλε και πλέκει μαντηλάκια. Να κι από πέρα έρχεται, να κι από πέρα έρχεται, ο αγαπητικός της Ράντου κάλε, ο αγαπητικός της. Τσαλιά και αγκάθια πάτησα, τσαλιά και αγκάθια πάτησα, ώσπου να σ αγαπήσω Ράντου κάλε, ώσπου να σ αγαπήσω. Αν θέλεις ν’ αγαπιόμαστε, αν θέλεις ν’ αγαπιόμαστε, κρυφά απ’ τους γειτόνους Ράντου κάλε, κρυφά απ’ τους γειτόνους. Σπείρε ελιά στην πόρτα σου, σπείρε ελιά στην πόρτα σου, να κρύβομαι στους κλώνους Ράντου κάλε, να κρύβομαι στους κλώνους.