
De stormvloed van 1825
Tweehonderd jaar Overijssels Watersnood 1825 - 2025
De stormvloed van 1825
Kaart van de in Overijssel en Gelderland getroffen gebieden
In de nacht van 4 op 5 februari 1825 werden grote delen van Overijssel getroffen door een watersnoodramp van ongekende omvang. Tijdens een zware noordwesterstorm en een gelijktijdige springvloed braken de dijken langs de Zuiderzee, het Zwarte Water, de IJssel en de Vecht op maar liefst 65 plaatsen door. Ruim een kwart van de provincie kwam onder water te staan, tot Staphorst, Dalfsen, Heino en Wijhe aan toe. Ook grote delen van Friesland werden overspoeld. Het kolkende water veegde mensen, vee, bomen en complete boerderijen van de kaart. Velen zagen familieleden voor hun ogen verdrinken. In Overijssel vielen er in totaal 305 doden. Ook de materiële schade was gigantisch. Complete veestapels waren verdronken, waaronder ruim 13.000 koeien en 525 paarden. 574 gebouwen waren weggespoeld; het viervoudige ernstig beschadigd. De schade was onvoorstelbaar groot.
Bijna tweehonderd jaar na dato is de Overijsselse Watersnoodramp een vergeten ramp in ons collectieve geheugen. Terwijl de ramp voor de klimaatopgaven van de toekomst juist ontzettend relevant en actueel is. Met een voorspelde zeespiegelstijging van één tot twee meter in 2100 is een goede waterbeheersing, zowel langs buiten- als binnendijken en rivieren, van cruciaal belang. Zo bleek ook weer tijdens de laatste hoogwaterperiode aan het einde van 2023. De ramp van 1825 en de lessen die daaruit zijn getrokken kunnen een spiegel zijn voor onze huidige en toekomstige omgang met het water. Stichting Overijsselacademie, Het Oversticht en Waterschap Drents-Overijsselse Delta (WDODelta) slaan daarom de handen ineen om in een multidisciplinair programma stil te staan bij de tweehonderdjarige herdenking van de Overijssels Watersnood 1825 en om deze ramp tevens in te zetten als kapstok voor een duurzaam waterbeheer voor de toekomst.

Podcast
Op 4 en 5 februari 1825 sloeg de natuur genadeloos toe. Door een zware noordwesterstorm in combinatie met springtij braken de dijken langs de Zuiderzee, de IJssel en de Vecht op meer dan 70 plaatsen door. Grote delen van Overijssel werden overspoeld door een allesverwoestende zee van water. Historici Martin van der Linde (Overijsselacademie) en Marieke van Zanten (Het Oversticht) duiken tweehonderd jaar na dato in deze vergeten ramp, die honderden levens eiste en complete dorpen en veestapels wegvaagde. Hoe verliep de ramp en wat kunnen we leren van 1825? Samen met experts zoeken ze naar antwoorden in tijden van zeespiegelstijging en klimaatverandering. Kan zo’n verwoestende stormvloed ons opnieuw treffen? Of hebben we de Waterwolf definitief bedwongen?
Je kunt de podcast Waterwolf. De stormvloed van 1825 vanaf 5 februari 2025 luisteren via Spotify, Apple Podcast of je eigen favoriete podcast-app.
Spotify Embed
Spotify Embed
Spotify Embed
Spotify Embed
Waterwolf : de stormvloed van 1825 - Aflevering 2
Waterwolf : de stormvloed van 1825 - Aflevering 1
Dit is Waterwolf - trailer
De verhalen van 1825
De afgelopen maanden hebben vrijwilligers onderzoek gedaan naar de stormvloed van 1825. Wat was de impact op de regio en de bevolking, welke verhalen zijn bewaard gebleven en wat was de invloed van de ramp op de lange termijn? Daarnaast wordt gekeken naar het leven met water voor de ramp en de impact die de ramp heeft gehad op de regio en welke de rol het water zal spelen in onze toekomst.
De antwoorden op deze en vele andere vragen worden via een zogenaamde Storymap gedeeld worden. Door op onderstaande knoppen te klikken kunt u deze verhalen lezen en via aanklikbare kaarten ontdekken wat er vroeger is gebeurd. Zodat 200 jaar na de ramp de verhalen weer uit de vergetelheid worden gehaald.
Klokluiden
Herdenking door het luiden van klokken
Tijdens rampen hebben kerken vaak een bijzondere rol gespeeld, zoals te zien was tijdens de overstroming die Overijssel zwaar trof. Maar liefst een derde van de provincie stond dagenlang onder water. Dit leidde tot het verlies van vele mensenlevens en dieren. Kerken, vaak gebouwd op hoger gelegen grond en stevig geconstrueerd, fungeerden als toevluchtsoord voor mensen die hun huizen en stallen verloren aan het water.
Naast onderdak boden kerken ook praktische hulp. Ze organiseerden opvanglocaties, zorgden voor eten, drinken en kleding, en zetten inzamelingsacties op touw om de getroffenen te ondersteunen. Na de ramp speelden kerken een belangrijke rol in de geestelijke verwerking van het leed, door troost te bieden en de gemeenschap weer samen te brengen. Zo bewezen kerken niet alleen een veilige plek te zijn, maar ook een bron van kracht en hoop in tijden van crisis.
In de avond van 4 februari 1825 luidden de klokken om de bevolking te waarschuwen voor het stijgende water. Nu, 200 jaar later, hebben we de klokken opnieuw geluid, niet ter waarschuwing, maar om de slachtoffers te herdenken. Om 18:25 luidden de klokken 305 keer om de 305 Overijsselse slachtoffers te gedenken.
Ook Michaël de grote klok van de Peperbus doet mee. Lees het verhaal: De stem van de stad
Lees waarom de klok in Zalk meedoet: Klanken van verbondenheid
Deze klokken deden mee!
Kampen - Buitenkerk

Zwolle - Onze Lievevrouwebasiliek (Peperbus)

Mastenbroek - Hervormde Kerk

Hasselt - Grote of Sint-Stephanuskerk

Genemuiden - Christelijke Gereformeerde Kerk

Baarlo - Klokkenstoel begraafplaats

Zwolle - Oosterkerk

Kampen - Broederkerk

Blokzijl - Grote Kerk
Meppel - Grote of Mariakerk

Meppel - Kruiskerk

Meppel - De Samenstroom (Oude Kerk)

Sint Jansklooster - Johanneskerk
Nijeveen - Barbarakerk Hervormde Gemeente

Kampereiland - Hervormde gemeente

Lemelerveld - Heilig Hart Kerk

Schokland - Enserkerk

Zalk - Hervormde kerk

Giethoorn - Doopsgezinde kerk

Laag Zuthem - Havezathe Den Alerdinck

Nunspeet - St. Franciscuskerk

Wanneperveen - Klokkenstoel

Wanneperveen - Slagwerkgroep Dynamic

Zwolle - Jerusalemkerk

Ruinerwold - Hervormde kerk

Zwolle - Sionskerk

Zwartsluis - Hervormde kerk

Kolderveen - Hervormde kerk
Rouveen - Hervormde kerk

Zwartsluis - Hervormde kerk

St. Jansklooster - Nederlands Gereformeerde Kerk

Vollenhove - Kleine of Mariakerk

Vollenhove - Grote of Nicolaaskerk

Windesheim - Hervormde kerk

Blankenham - Protestantse gemeente

Steenwijk - Kleine of Lieve Vrouwe kerk

Steenwijk - Grote of Sint Clemenskerk

Belt-Schutsloot - Protestantse kerk

Kampen - Eben Haezerkerk (Christelijke Gereformeerde Kerk)

IJsselmuiden - De Hoeksteen

Kampen - Westerkerk

Kamperveen - Nederlands Hervormde Kerk

Zwartsluis - Zomerkerk
IJhorst-De Wijk - Protestantse gemeente

Doornspijk - Gereformeerde Kerk

Dedemsvaart - Van Dedemkerk

IJsselmuiden - St. Crispijnkerk
Dalfsen - Grote kerk
Oudleusen - Protestantse kerk
Dalfsen - Cyriacuskerk

Kampen - Nieuwe toren
Kampen - Burgwal
Kampen - Koggewerf

Staphorst - Klokkenstoel
Kuinre - Waaggebouw

Heino - Nicolaaskerk
Zwolle - Dominicanenklooster

Lierderholthuis - Heilige Nicolaaskerk
Watersnoodsymposium
5 februari 2025, Broederkerk Kampen
Op 4 en 5 februari 2025 is het 200 jaar geleden dat de Watersnoodramp van 1825 grote delen van West-Overijssel overspoelde. Het kolkende water eiste honderden slachtoffers. Ter herdenking van deze ramp én om bewustzijn te vergroten over waterbeheer en klimaatadaptatie van de toekomst, organiseerden de Overijsselacademie, Het Oversticht, Waterschap Drents Overijsselse Delta en het Stadsarchief Kampen op 5 februari het Watersnoodsymposium 1825-2025 in de Broederkerk/Stadsgehoorzaal in Kampen.
Datum: 5 februari 2025 Tijd: 13.00-17.00 uur (inloop vanaf 12.30 uur) Locatie: Broederkerk/Stadsgehoorzaal, Burgwal 84, Kampen.
Programma
Dagvoorzitter was Wim Eikelboom, rivierjournalist en IJssel-ambassadeur.
Keynote lezing over de ramp van 1825 werd gehouden door Lotte Jensen, hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis RU Nijmegen en auteur van de boeken Rampen. Een nieuwe geschiedenis van Nederland en Wij en het water. Een Nederlandse geschiedenis.
Deltacommissaris Co Verdaas sprak over duurzame waterveiligheid voor de regio.
Lancering podcastserie Waterwolf. De stormvloed van 1825 en archeologische Storymap met verhalen over de ramp en de manier van leven mét het water voor en na 1825, door Gert Harm ten Bolscher, gedeputeerde provincie Overijssel.
Historicus Adriaan Duiveman (KU Leuven) vertelde hoe cultuurhistorische verhalen over ons waterstaatsverleden ons huidige klimaatdebat beïnvloeden.
Panelgesprek over huidige klimaatopgaven en uitdagingen op het gebied van waterbeheer in de IJssel-Vechtdelta. Met o.a.: Dirk Siert Schoonman (dijkgraaf WDODelta), Erik Faber (wethouder gemeente Kampen), Nanco Dolman (expert waterrobuuste steden Deltares) en Lotte Jensen (RU Nijmegen).
Muziek door de Firma Weijland
Informatiemarkt met:
- Presentaties over watererfgoed, dijkversterking en Hoogwaterbrigade Kampen
- Kaartmateriaal Rijkdienst voor Cultureel Erfgoed over Leven met water
- Watertafel gemeente Kampen
- Inkijkje in 1825-collectie Stadsarchief Kampen
- Boeken, tentoonstellingen, routes en lesmateriaal
Impressie van het watersnoodsymposium op 5 februari in Kampen (foto's Gwen Mustamu)
Restauratie watererfgoed
Stroïnk gemaal
Het huidige waterbeheer in de IJsseldelta en het voormalige Zuiderzeegebied valt onder de verantwoordelijkheid van het Waterschap Drents-Overijsselse Delta (WDODelta). In het werkgebied van het WDODelta liggen verschillende wateren en dijken met gemalen, sluizenkolken en andere vormen van watererfgoed die soms rechtstreeks te maken hebben met de stormramp van 1825.
Het waterschap is bezig met voorbereidingen voor de restauratie van de drie in- en uitstroombuizen van het cultuurhistorisch waardevolle en monumentale gemaal A.F. Stroïnk aan de voormalige zeedijk tussen Vollenhove en Blokzijl. De bouw van dit gemaal in 1919 heeft direct te maken met de maatregelen die zijn genomen na de watersnoodramp van 1825. Binnen dit project voert het WDODelta o.a. restauraties uit van de betonbekleding van twee zuigbuizen van het gemaal Stroïnk, evenals van de steunberen van het gebouw. De buizen zijn na ruim honderd jaar in werking te zijn geweest poreus geworden, waardoor de pomp minder snel vacuüm kan zuigen.
Ook waren er tijdens en na de ramp tussen Kuinre en Vollenhove verschillende hoogwaterkanonnen in gebruik die dienden als waarschuwingssysteem langs de Zuiderzeedijk. Bij dreigend hoog water werd er éénmaal een schot afgevuurd. Twee schoten betekende een dreigende dijkdoorbraak en drie schoten betekende wegwezen. Bij Blankenham staat een kruithuisje aan de dijk met een hoogwaterkanon en peilschaal, wat eigendom is van het WDODelta. Het houten onderstel -de affuit en/of rolpaard- van dit historische en waardevolle hoogwaterkanon is dringend aan restauratie toe.
Activiteiten in de regio
Er worden dit jaar verschillende activiteiten georganiseerd zoals tentoonstelling, lezingen, wandelingen, etc. Onderstaande kaart geeft een hier overzicht van.

Giethoorn - tentoonstelling Watersnoodramp 1825
Giethoorn - tentoonstelling Watersnoodramp 1825. Klik om uit te vouwen.
21 december t/m 23 maart 2025

Kampen - Watersnoodsymposium
Kampen - Watersnoodsymposium. Klik om uit te vouwen.
Woensdag 5 februari 2025, 13:00-17:00 Kampen

Hasselt - tentoonstelling & wandelroute
Hasselt - tentoonstelling & wandelroute. Klik om uit te vouwen.
De ramp van 1825 wordt ook wel ‘De vergeten watersnoodramp’ genoemd. Samen met de historische vereniging Hasselt gaan we hier wat aan doen. Zo wordt er in het Oude Stadhuis een tentoonstelling ingericht en komt er een speciaal themanummer van Hasselt Historiael. Ook worden er op diverse plekken in de stad bordjes geplaatst met daarop de waterhoogten. Hasselt stond op enkele huizen in de Hoogstraat en Ridderstraat na onder water. Een wandelroute loopt langs deze plaatsen. Hiermee wordt het verhaal over de ramp zichtbaar voor jong en oud.

Harderwijk - tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'
Harderwijk - tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'. Klik om uit te vouwen.
15 januari - 2 maart

Kampen - lezing 'Kampen en de stormvloed van 1825'
Kampen - lezing 'Kampen en de stormvloed van 1825'. Klik om uit te vouwen.
14 januari 2025 om 20.00 uur

Oldenbroek - Tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'
Oldenbroek - Tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'. Klik om uit te vouwen.
3 mei - 29 juni en 23 september - 1 november Boerderijmuseum De Bovenstreek

Elburg - Tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'
Elburg - Tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'. Klik om uit te vouwen.
1 juli - 21 september 2025

Ermelo - Tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'
Ermelo - Tentoonstelling '1825, de vergeten ramp'. Klik om uit te vouwen.
8 december 2025 - 8 februari 2026

Elburg - Theaterspel
Elburg - Theaterspel. Klik om uit te vouwen.
10 & 11 oktober 1825

Blokzijl - voorstelling 'Verloren in de golven ...'
Blokzijl - voorstelling 'Verloren in de golven ...'. Klik om uit te vouwen.
21 & 22 maart 2025

Kampen - Tentoonstelling
Kampen - Tentoonstelling. Klik om uit te vouwen.
Waar: Binnenplein voor De Stadskazerne Wanneer: 5 februari tot en met 15 september 2025

Emmeloord - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'
Emmeloord - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'. Klik om uit te vouwen.
Martin van der Linde & Marieke van Zanten

Blankenham - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'
Blankenham - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'. Klik om uit te vouwen.
Martin van der Linde & Marieke van Zanten

Zwolle - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'
Zwolle - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'. Klik om uit te vouwen.
Martin van der Linde, Marieke van Zanten, Nanco Dolman

Vollenhove - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'
Vollenhove - Lezing 'Waterwolf: De stormvloed van 1825'. Klik om uit te vouwen.
Martin van der Linde

Lezing - Stormvloed 1825. Oude bronnen en lessen voor de toekomst
Lezing - Stormvloed 1825. Oude bronnen en lessen voor de toekomst. Klik om uit te vouwen.
Eva Kaptijn

Staphorst - Tentoonstelling 'Leven met water'
Staphorst - Tentoonstelling 'Leven met water'. Klik om uit te vouwen.
Waar: Museum Staphorst, Gemeenteweg 67 7951 CE Staphorst Wanneer: 28 maart tot en met 20 december 2025

Dalfsen - Tentoonstelling Stormvloed 1825
Dalfsen - Tentoonstelling Stormvloed 1825. Klik om uit te vouwen.
Waar: Toren Grote Kerk Dalfsen Wanneer: 4 & 5 februari 20205
Volg ons op :