Bewonersonderzoek 2021

Hoe beleeft Deventer het wonen in de gemeente? Elke twee jaar doet de afdeling Kennis en Verkenning van de gemeente Deventer een groot onderzoek onder de bewoners van de gemeente om antwoord te kunnen geven op deze vraag en te onderzoeken wat er leeft, welke trends er zijn, wat er goed gaat en wat beter kan in de gemeente Deventer.

Eind 2021 is het Bewonersonderzoek voor de veertiende keer uitgevoerd onder de bevolking van 18 jaar en ouder, afkomstig uit de 15 wijken en dorpen van de gemeente Deventer. De basis van dit onderzoek is de vragenlijst die in het midden van de jaren negentig vanuit het Grotestedenbeleid is ontwikkeld, om de leefbaarheid en veiligheid in de steden te monitoren. Vragen over leefbaarheid en veiligheid staan daarom ook centraal in deze enquête. Onderdeel van deze vragenlijst zijn ook vragen over verschillende vormen van participatie, zoals sport, uitgaan en vrijwilligerswerk. In dit rapport zijn de belangrijkste en meest relevante bevindingen op deze terreinen geanalyseerd en op een overzichtelijke manier weergeven.

De resultaten worden gebruikt om gemeentelijk beleid te onderbouwen en te ondersteunen, maar zijn ook bedoeld voor partners in de stad en geïnteresseerde burgers. Het rapport is opgebouwd uit diverse thema’s. Het eerste thema is ‘woon- en leefomgeving’, gevolgd door het thema ‘veiligheid in de buurt’. Tot slot worden de resultaten op het gebied van ‘vrije tijd en sociale omgeving’ gepresenteerd.

Steeds worden de resultaten eerst voor heel Deventer beschreven en vervolgens opvallende verschillen tussen wijken en andere achtergrondkenmerken omschreven.

Het Bewonersonderzoek bevat een schat aan informatie. De gepresenteerde figuren en tabellen laten maar een deel van de gegevens uit het Bewonersonderzoek zien. Er is nog veel meer informatie beschikbaar, zowel op gemeentelijk niveau als op wijkniveau. De vakgroep Kennis en Verkenning staat altijd open voor vragen en deelt de informatie graag. Stuur een bericht naar kenv@deventer.nl voor meer informatie.

In december 2021 zijn inwoners van de gemeente Deventer van 18 jaar en ouder uitgenodigd om mee te doen aan het Bewonersonderzoek. Dit is gedaan op drie verschillende manieren. In totaal zijn er 3.561 respondenten die hebben meegedaan aan het onderzoek.

Steekproef De eerste methode is een steekproef onder de bevolking van de gemeente Deventer. Deze methode is in de afgelopen bewonersonderzoeken steeds gebruikt. Er is per wijk een willekeurige groep inwoners van de gemeente uitgenodigd voor het onderzoek. Dit is gebeurd onder de inwoners van 18 tot en met 85 jaar. De genodigden zijn een goede afspiegeling van de bevolking verdeeld over de wijken en dorpen.

Er zijn 8.981 mensen uitgenodigd om mee te doen aan het onderzoek. Zij ontvingen een brief per post met een verwijzing naar een link. In plaats van digitale deelname was het ook mogelijk om een schriftelijke vragenlijst thuisgestuurd te krijgen.

In totaal zijn er 2.429 bruikbare vragenlijsten retour gekomen. Dat is een netto respons van 28%.

Digip@nel Dit jaar hebben we ook twee nieuwe methoden gebruikt om meer inwoners te bereiken. De eerste is het Digip@nel, het digitale burgerpanel dat voor een breed scala aan onderzoeken wordt ingezet. 903 panelleden hebben via deze weg meegedaan aan het onderzoek. Mensen die lid zijn van het Digip@nel en ook via de steekproef waren uitgenodigd hebben we gevraagd om via de steekproef mee te doen. Om deze reden kan er geen responspercentage voor het Digip@nel worden berekend.

Open link Tot slot is er via sociale media een open link gepubliceerd waardoor inwoners die niet in de steekproef zaten en geen lid zijn van het Digip@nel ook mee konden doen. Via de open link zijn 229 vragenlijsten binnengekomen.

Het eerste thema is de woon- en leefomgeving. In dit thema wordt ingegaan op de eigen woning en hoe de woonomgeving beleefd wordt. Is er sprake van grote sociale cohesie en is de buurt en de omgeving pretting om te zijn? Het woonplezier wordt deels bepaald door de woning, maar de omgeving waar de woning staat is ook belangrijk.

Inwoners van Deventer zijn tevreden over hun eigen woning. Zij geven hun woning gemiddeld een 7,9. De tevredenheid met de woning is over de jaren vrij stabiel.

De tevredenheid met de woning is het hoogst in de dorpen van de gemeente. In Diepenveen is men het meest tevreden, met een 8,6. Ook in Okkenbroek en Lettele, Bathmen en Schalkhaar is de tevredenheid boven de 8,4. Het minst tevreden is men in Rivierenwijk en Bergweide en in Colmschate-Noord. De rapportcijfers zijn daar respectievelijk 7,2 en 7,7.

Jongeren zijn wat minder tevreden met hun woning dan oudere leeftijdscategorieën. Gemiddeld geven 18 tot 34-jarigen hun woning een 7,5, terwijl 65-plussers hun woning een 8,3 geven. Daarnaast scoren huishoudens met twee volwassenen of twee volwassenen met kinderen hoger (respectievelijk een 8,0 en een 8,1) dan alleenstaande ouders (7,4) en alleenwonenden (7,6).

Kijkend naar de verschillende aspecten van de eigen woning dan valt op dat Deventenaren over het algemeen behoorlijk tevreden zijn met de grootte van hun woning. Bijna 85% is daar (zeer) tevreden mee. Ruim drie kwart (76%) is (zeer) tevreden met de buitenruimte. Zeven op de tien (69%) is (zeer) tevreden met de prijs-kwaliteitverhouding, wat lager is dan de andere twee aspecten.

In Schalkhaar is de tevredenheid met de grootte van de woning het hoogst (96%). In Diepenveen en Okkenbroek en Lettele zijn inwoners het meest tevreden met de buitenruimte (95%) en eveneens in Diepenveen is de tevredenheid over betaalbaarheid het hoogst (83%). Op alle aspecten scoort Rivierenwijk en Bergweide het laagst.

Ook voor deze aspecten geldt dat jongeren gemiddeld minder tevreden zijn dan oudere leeftijdscategorieën. Van de 18- tot 34-jarigen is 56 procent tevreden over de prijs-kwaliteitverhouding en bijna 18 procent (zeer) ontevreden, tegen gemiddeld 10 procent ontevredenheid.

Duurzaamheidsmaatregelen

Een groot aantal inwoners woont in een woning waar maatregelen getroffen zijn om energie te besparen dan wel op te wekken. De meest voorkomende duurzaamheidsmaatregel is glasisolatie (93%), gevolgd door isolatie van de daken, muren of wanden. Drie kwart (76%) van de inwoners van Deventer heeft deze duurzaamheidsmaatregel. Een derde van de inwoners (33%) heeft zonnepanelen. In de meting van 2019 was dit nog een kwart. Zes procent wil nog binnen twee jaar zonnepanelen installeren. Maatregelen die minder voorkomen zijn een warmtepomp (9%) en een zonneboiler (6%). Een laadpaal voor een elektrische auto is beschikbaar bij 6% van de huishoudens.

Colmschate-Vijfhoek is de wijk die gemiddeld over alle duurzaamheidsmaatregelen het best scoort. Op gebied van warmtepompen wordt de wijk wel ingehaald door Keizerslanden en Diepenveen. De binnenstad scoort minder goed als het gaat om glasisolatie. Voor isolatie van daken, wanden en vloeren geldt dat de woningen in oudere wijken zoals Borgele en Platvoet of Zandweerd dit minder vaak hebben.

Prettig wonen gaat over meer dan alleen de eigen woning. De omgeving van de woning is ook van groot belang. Gemiddeld geven inwoners een rapportcijfer van 7,9 voor hoe prettig het wonen is in de buurt. Dit cijfer is stabiel: in 2019 was het een 7,8 en in 2017 een 7,9. Inwoners van De Hoven geven het hoogste cijfer (8,8), gevolgd door Diepenveen (8,6) en Okkenbroek en Lettele (8,6). Het laagste cijfer wordt gegeven in Rivierenwijk en Bergweide (7,1), gevolgd door Voorstad (7,5) en Colmschate-Noord (7,5).

Ruim zes op de tien (64%) vindt dat je het goed getroffen hebt als je in deze buurt woont en denkt dat mensen in die buurt er graag blijven wonen (61%). Dat blijkt ook uit de antwoorden die over de eigen situatie gaan: slechts een op de acht (12%) zou verhuizen uit de buurt als het maar enigszins mogelijk is. De meerderheid is het hier mee oneens, namelijk ruim 70 procent. Slechts vier procent vindt het vervelend om in hun buurt te wonen.

De bewoners van De Hoven vinden het vaakst dat je het met die buurt goed getroffen hebt (86%), en dat mensen er graag blijven wonen (91%). Ook Schalkhaar, Diepenveen en Bathmen scoren erg goed. De Rivierenwijk en Bergweide en Colmschate-Noord vallen in negatieve zin op. Zo vindt 13% van de bewoners van de Rivierenwijk en Bergweide het vervelend wonen in de wijk.

Trots en hechting

Twee derde (66%) van de respondenten is (zeer) gehecht aan de buurt en bijna de helft (46%) voelt zich (zeer) trots op de buurt. Het is niet zo dat de rest uitgesproken niet trots is op de buurt, zo'n 40 procent gaf aan hier neutraal over te zijn.

Mensen die al langer in de buurt wonen zijn meer gehecht aan de buurt dan mensen die er korter wonen. Zo is 50-53% van de mensen die er minder dan 5 jaar wonen (sterk) gehecht aan de buurt, tegen 80% van de mensen die er al 15 jaar of langer wonen. Er zitten weinig verschillen tussen mensen die kort of lang in de buurt wonen in de mate waarin men trots is op de buurt, het goed getroffen hebben met de buurt of er graag blijven wonen.

Sociale cohesie gaat over in hoeverre bewoners onderlinge samenhang ervaren in hun eigen buurt. Voor het samenstellen van het kengetal voor sociale cohesie zijn vier stellingen gebruikt, waarbij respondenten konden aangeven in hoeverre zij het met die stelling eens of oneens waren. Dat zijn de volgende stellingen:

• De mensen in de buurt gaan op een prettige manier met elkaar om
• Ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen
• Ik woon in een gezellige buurt waar mensen elkaar helpen en dingen samen doen
• De mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks

De inwoners van Deventer geven een rapportcijfer van 6,2 voor de sociale cohesie. Dit rapportcijfer is stabiel en hetzelfde als in 2015 en 2019. In 2017 was de cohesie licht hoger (6,4). De inwoners van Bathmen geven met een 8,0 het hoogste cijfer en inwoners van Rivierenwijk en Bergweide het laagst met een 5,0.

Onder de woonomgeving verstaan we de ervaringen die inwoners hebben met de aantrekkelijkheid en sfeer van de buurt en de ontwikkelking daarin in de afgelopen tijd.

In 2021 gaven inwoners van gemeente Deventer gemiddeld een 7,5 aan de tevredenheid over hun woonomgeving. In voorgaande jaren was dit een 7,4 en in 2015 was dit 7,2. Er is dus een licht stijgende trend te zien. De openbare ruimte wordt gewaardeerd met een 6,9.

De tevredenheid met de woonomgeving is het hoogst in Diepenveen (8,3). Ook Bathmen, Okkenbroek en Lettele, Schalkhaar en De Hoven hebben een score van boven de 8. Inwoners van Rivierenwijk en Berweide geven het laagste rapportcijfer, maar wel een ruime voldoende, namelijk een 6,7. Dit wordt gevolgd door Colmschate-Noord (7,1) en Voorstad (7,2).

In heel Deventer vindt 16 procent dat de woonomgeving er op vooruitgegaan is in de afgelopen periode. Bewoners van Rivierenwijk en Bergweide vinden dit het vaakst (28%), samen met Diepenveen (27%) en Keizerslanden (24%). De wijk die volgens de inwoners het meest achteruit is gegaan is Colmschate-Noord (29%). Zandweerd, Borgele en Platvoet komen op een gedeelde tweede plaats met 27 procent. In Rivierenwijk en Bergweide vindt 26 procent dat de wijk achteruit gegaan is. Opvallend is dat de laatsgenoemde wijk zowel in de top van vooruitgang als achteruitgang wordt genoemd.

Twee derde van de inwoners van Deventer vindt de bebouwing in de buurt aantrekkelijk. Een op de zeven inwoners (14%) is het hier (helemaal) mee oneens. In Bathmen, Diepenveen en Schalkhaar wordt de bebouwing het meest gewaardeerd.

Een op de zeven (14%) inwoners vindt dat er veel slecht onderhouden woningen in de buurt staan. Ruim twee derde (67%) is het hier niet mee eens. Er zijn zes wijken, voornamelijk in het buitengebied en de dorpen, waar heel weinig mensen het met de stelling eens zijn en een aantal wijken waar dit in hogere mate het geval is. Het geldt vooral voor Bergweide en Rivierenwijk, Voorstad, Colmschate-Noord, Zandweerd en Keizerslanden

Het tweede thema van het bewonersonderzoek is veiligheid in de buurt. Een gevoel van veiligheid is erg belangrijk voor een fijne omgeving om te wonen en leven en daarom is er een veelheid aan vragen over dit thema gesteld. Zo is er gevraagd om een rapportcijfer te geven voor de veiligheid in de buurt. Inwoners van Deventer geven de veiligheid in hun buurt een ruime voldoende: een 7,4. Dit is hetzelfde cijfer als in 2019 en 2017. In de meeste gevallen geven inwoners een 7 of een 8 als rapportcijfer. Zo'n 8 procent gaf de veiligheid een onvoldoende.

In het Bewonersonderzoek zijn er vragen gesteld over het veiligheidsgevoel van de Deventenaren in de buurt waar zij wonen en is gevraagd in welke mate bepaalde voorvallen en delicten plaatsvinden in de buurt. Ook is gevraagd of mensen overlast of hinder ondervinden van deze voorvallen en delicten.

Een fenomeen van de laatste jaren is de opkomst van digitale criminaliteit. In het Bewonersonderzoek van 2019 is hierover voor het eerst een aantal vragen gesteld. Toen was 10 procent in de afgelopen twee jaar slachtoffer geweest van digitale criminaliteit. In 2021 was dat 12 procent. Van overige vormen van criminaliteit is 8 procent afgelopen twee jaar slachtoffer geworden.

Jongeren zijn minder vaak slachtoffer geweest van digitale criminaliteit dan gemiddeld, namelijk 7 procent. Het is in dit onderzoek niet zo dat ouderen vaker slachtoffer zijn dan gemiddeld. Voor overige vormen van criminaliteit valt op dat mannen vaker slachtoffer werden (10%) dan vrouwen (6,5%). In slachtofferschap van digitale criminaliteit zit weinig verschil tussen wijken, maar voor overige vormen van criminaliteit is wel verschil te vinden, waarbij de minste slachtoffers vallen in De Hoven (3%) Colmschate-Zuid (4%) en de meeste in Rivierenwijk en Bergweide (13%) en Voorstad (10%).

In het bewonersonderzoek zijn er vragen gesteld over de wijze waarop inwoners hun vrije tijd besteden en hoe hun sociale omgeving er uit ziet. Nemen inwoners deel aan het maatschappelijk leven in Deventer? Hebben inwoners familieleden en/of vrienden (sociaal netwerk) waarop eventueel een beroep gedaan kan worden voor hulp? Voelen inwoners van Deventer zich gezond?

Mensen kunnen hun vrije tijd op diverse manieren besteden. De een zal vooral sportief actief zijn, terwijl de ander juist cultureel bezig wil zijn. Er zijn echter ook mensen die hun vrije tijd besteden aan de zorg voor anderen. Denk aan mantelzorg of vrijwilligerswerk. Ook hierover zijn vragen gesteld.