Jeugd in Beeld 2022

Gemeenten hebben, samen met partners, een verantwoordelijkheid voor bijna de gehele jeugdketen. Van preventie en onderwijs tot aan gesloten jeugdzorg en jeugdreclassering. Voor een goede uitvoering van taken en verantwoordelijkheden is het van belang om niet alleen inzicht te hebben in het gebruik en bereik van de verschillende voorzieningen, maar ook te weten hoe het in het algemeen met onze jeugd gaat.

De Deventer Jeugd in Beeld heeft een integrale signaleringsfunctie. Het brengt in beeld hoe het met onze jeugdigen gaat en waar de komende jaren mogelijk extra aandacht en inzet nodig is. Het biedt een handvat voor het volledige jeugdbeleid en organisaties om met elkaar het gesprek aan te gaan over ontwikkelingen met betrekking tot onze jeugd. De vorige Deventer Jeugd in Beeld verscheen eind 2019. Door de coronaperiode kregen andere werkzaamheden voorrang, waardoor er geen Jeugd in Beeld in 2020 en 2021 is verschenen. In deze vernieuwde versie van 2022 zitten deels dezelfde en deels nieuwe gegevens die een beeld schetsen van de Deventer jeugd.

De meerwaarde van de Deventer Jeugd in Beeld zit in de integraliteit van de onderwerpen. Er vindt reeds op verschillende niveaus en tussen verschillende organisaties overleg plaats waarin actuele ontwikkelingen gesignaleerd en besproken worden.

Dit hoofdstuk introduceert de jeugd in Deventer met algemene cijfers en achtergrondinformatie. Hoeveel kinderen, jongeren en jongvolwassenen wonen er in Deventer, waar wonen zij en in welke gezinssituatie groeien zij op? Ook de gezondheid van de jeugd komt naar voren. Waar we het hebben over 'Deventer', gaat het tenzij anders aangegevens over de gehele gemeente Deventer.

• Het aantal jeugdigen (0 t/m 17 jaar) in Deventer neemt de afgelopen jaren af, net als het percentage jeugdigen ten opzichte van de totale bevolking. Dit geldt in mindere mate ook voor de 18 t/m 22-jarigen, maar (nog) niet voor de 23 t/m 26-jarigen.
• Het aandeel huishoudens met kinderen daalt over de tijd. Landelijk stijgt het aandeel eenoudergezinnen, net als in Deventer.
• Jeugdigen die opgroeien in een huishouden met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm wonen het vaakst in Keizerslanden, Borgele & Platvoet, Voorstad en Rivierenwijk & Bergweide.
• De meeste jongeren zijn tevreden over hun algehele gezondheid. Er is een toename van het aantal leerlingen met overgewicht, vooral onder oudere leeftijdsgroepen. 20% van de leerlingen in de vierde klas van het voortgezet onderwijs heeft overgewicht.

Op 1 januari 2021 zijn er in de gemeente Deventer 31.168 0 tot en met 26 jarigen. Dat is 31% van het aantal inwoners van Deventer. Van de ruim 31 duizend jeugdigen die in Deventer wonen, zijn er 19,5 duizend tussen de 0 en 17 jaar. Ruim 6 duizend jongeren zijn 18 tot en met 22 jaar en meer dan 5 duizend zijn tussen de 23 en 26 jaar.

In het verleden steeg het aantal jeugdigen met de groei van het inwoneraantal van Deventer mee. De afgelopen jaren zien we een afname van het aantal jeugdigen door trends die in heel Nederland spelen: de vergrijzing en relatief minder geboortes. Sinds het jaar 2000 is ook het aandeel jeugdigen op de totale bevolking iets afgenomen, er zijn vooral relatief minder 4 tot en met 11-jarigen.

Op de kaart is zichtbaar hoe de verdeling van jeugdigen over de verschillende buurten in Deventer is. De kleurintensiteit van de vlakken geeft aan waar verhoudingsgewijs de meeste jeugdigen wonen; de 'jeugdige buurten' Steenbrugge, Rivierenbuurt en Deltabuurt, net zoals delen van Colmschate en Vijfhoek springen er uit. Door te klikken op een buurt wordt zichtbaar hoeveel jeugdigen er in een buurt wonen en hoe de spreiding van leeftijdsklassen is.

Iemand heeft een migratieachtergrond als een van de ouders of de persoon zelf in het buitenland is geboren. Ongeveer 23 procent van de jeugdigen tot 18 jaar in gemeente Deventer heeft een migratieachtergrond. Hiervan heeft 7 procent een Westerse migratieachtergrond en 16 procent een niet-westerse achtergrond. Dit is iets lager dan het landelijk gemiddelde. Daarentegen is het in vergelijking met regio IJsselland hoger. Gemiddeld heeft in de regio slechts 13% een migratieachtergrond.

Het percentage huishoudens met kinderen in Deventer neemt af, in overeenkomst met het landelijke beeld. In verhouding zijn er in Deventer iets meer huishoudens met kinderen dan gemiddeld in Nederland. Dit is te verklaren vanuit de stedelijke omgeving van Deventer: de stad en het buitengebied is een aantrekkelijke plek om te wonen met kinderen vanwege bijvoorbeeld de nabijheid van voorzieningen. Ook de keuze voor de realisatie van veel eengezinswoningen in bijvoorbeeld de Vijfhoek en de uitbreidingslocaties maakt Deventer een aantrekkelijke omgeving voor huishoudens met kinderen.

In Deventer is het aantal vroeggeboortes en geboortes met een laag gewicht 161 op de 1.000 geboortes. Er is sprake van een vroeggeboorte bij minder dan 37 weken zwangerschapsduur. Een laag geboortegewicht is minder dan 2500 gram. Dit komt overeen met het landelijke beeld en de laatste drie jaar is dit aantal stabiel. Per 1.000 geboortes is de sterfte in Deventer 5,3. Dat is hoger dan de landelijke cijfers van 4,5 per 1.000 geboortes.

Het is wenselijk om de zwangerschapsbegeleiding op tijd te starten, bij voorkeur binnen 10 weken van de zwangerschap. In Deventer gebeurt dit bij 83% van de zwangerschappen. In Nederland is dit met 73% een stuk lager. De afgelopen jaren is dit percentage zowel landelijk als in Deventer vrij stabiel.

Het vruchtbaarheidscijfer is sinds 2015 redelijk stabiel, zowel landelijk als in Deventer. In de jaren daarvoor lag het vruchtbaarheidscijfer nog wat hoger. Dit cijfer is het aantal geboortes per 1.000 vrouwen tussen de 15 en 50 jaar.

Landelijk is het aantal tienermoeders de afgelopen 10 jaar gehalveerd. Ook in Deventer is sprake van een dalende trend. In 2020 hebben er vier moeders jonger dan twintig een kind gekregen.

Het CBS publiceert jaarlijks de rapportage  Armoede en sociale uitsluiting . Het CBS maakt in deze publicatie gebruik van de lage-inkomensgrens om armoede af te bakenen. Deze grens vertegenwoordigt door de tijd heen een vast koopkrachtniveau en wordt jaarlijks alleen aangepast voor de prijsontwikkeling. De term huishouden met armoederisico wordt hier ook voor gebruikt. Naast deze lage-inkomensgrens kan er ook gekeken worden naar het aantal bijstandshuishoudens. Ook wordt er gebruik gemaakt van de grens van 120% van het sociaal minimum. Dat is iets ruimer, maar er bestaat nog steeds kans op armoede. Of je volgens theoretische grenzen in armoede leeft of dat je armoede ervaart, zijn twee verschillende zaken. Beide worden verschillend gedefinieerd en waar een theoretische benadering op een bepaalde manier 'meetbaar' en 'objectief' is, is een gevoel moeilijker te meten en te vergelijken. Daarom wordt er in de GGD Kindermonitor en Jeugdmonitor gevraagd naar moeite met rondkomen.

Landelijk is het risico op armoede groter voor jeugdigen met een niet-westerse migratieachtergrond en kinderen uit eenoudergezinnen. Een op de drie jeugdigen in een lage-inkomenshuishouden komt uit een huishouden waarin werk de voornaamste inkomstenbron is (CBS, 2021).

Middels een Leergeld Cheque kunnen kinderen uit gezinnen met minimale financiële middelen deelnemen aan sociale activiteiten, zoals een schoolreisje, lidmaatschap van een sportvereniging, sportkleding aanschaffen of een tegemoetkoming krijgen voor internet.

Tot 2017 werden kinderen in een gezin dat een inkomen heeft onder de 110%-bijstandsnorm geholpen. Een zoektocht naar de honderden die hierdoor tussen wal en schip vielen heeft geleid tot een ophoging van de grens: kinderen in een gezin dat een inkomen heeft onder de 120%-bijstandsnorm worden geholpen. Verruiming van de grens leidt tot een toename van het aantal kinderen dat in aanmerking komt voor ondersteuning.

2020 was een bijzonder jaar voor stichting Leergeld. Door het afstandsonderwijs ontstond er ineens een grote vraag naar laptops. In een maand tijd zijn er 650 laptops uitgereikt. Dit was naast de reguliere aanvragen. In totaal zijn er 800 kinderen aan een laptop geholpen. In totaal heeft de stichting in 2020 1.669 kinderen geholpen.

Om de 4 jaar wordt de GGD kindermonitor uitgezet. Dit is een onderzoek onder (ouders van) kinderen van 0 tot 12 jaar. Het meest recente onderzoek is uitgezet in 2018. De GGD kindermonitor is te bereiken via  deze link . Er is ook een  factsheet  en tabellenboek van de Deventer cijfers van de kindermonitor. Eveneens om de 4 jaar wordt de GGD Jongerenmonitor uitgevoerd. De laatste keer was in het najaar van 2019. Deze monitor is te vinden via  deze link . De jongerenmonitor is een onderzoek onder leerlingen uit de 2e en 4e klas van het voortgezet onderwijs. Dit zijn meestal jeugdigen tussen de 13 en 17 jaar.

Een aantal opvallende zaken die in uit de Deventer Kindermonitor (2018) naar voren zijn gekomen:

Uit de Jongerenmonitor (2019) komen de volgende opvallende zaken naar voren:

In groep 2 en groep 7 van het basisonderwijs en in klas 2 en klas 4 van het voortgezet onderwijs worden leerlingen gemeten (gewicht en lengte). Deze cijfers geven inzicht in het BMI van de Deventer leerlingen. We zien een toename van het aantal leerlingen met overgewicht naarmate leerlingen ouder worden. 20% van de leerlingen in de vierde klas heeft overgewicht. Het aantal kinderen met overgewicht neemt toe over de tijd onder alle leeftijdsgroepen, behalve in groep 2.

De meeste jeugdigen geven aan dat hun gezondheid goed of zeer goed is. Toch zegt 1 tot 2% dat ze hun gezondheid als (zeer) slecht ervaren. In de tweede klas geeft een op de 8 het antwoord 'gaat wel'. In de vierde klas is dat een op de 6.

De beweegnorm voor kinderen en jongeren is dagelijks een uur bewegen en drie keer per week spier- of botversterkende activiteiten doen. De gegevens uit de laatste metingen komen van voordat corona uitbrak. In 2020 en 2021 waren sportscholen en verenigingen regelmatig gesloten waardoor er minder gesport is in deze periode. Het definitieve effect daarvan moet nog blijken uit nieuw onderzoek.

Vier van de vijf jeugdigen sport wekelijks bij een club, vereniging of sportschool. Iets minder dan de helft van de jeugdigen beweegt dagelijks minstens 1 uur en een op de acht jeugdigen doet dat elke dag.

Iets minder dan drie kwart (73%) van de kinderen tussen de 4 en 12 jaar is lid van een sportclub. Met 71% beweegt de meerderheid van de kinderen 7 uur per week of meer, en voldoet daarmee aan de beweegnorm. Buitenspelen doet zes op de tien kinderen dagelijks in Deventer.

Landelijk zijn populaire sporten onder jeugdigen van 5 tot 18 jaar voetballen (jongens), dansen (meisjes), zwemmen, fitness en skeeleren/skaten (NOC*NSF, 2020)

Met mobiele telefoons, laptops op school en social media is het beeldschermgebruik steeds belangrijker geworden afgelopen jaren. Een op de vijf jeugdigen maakt dagelijks vier uur of meer gebruik van een scherm.

Op het consultatiebureau worden kinderen gezien tussen de 0 en 4 jaar. Jonge kinderen in Deventer maken ook gebruik van de kinderopvang of buitenschoolse opvang. In Deventer kennen we vier kindregelingen, zoals VVE. Ook onderwijs komt in dit hoofdstuk aan bod.

• Ruim 98% van de kinderen van 0 tot 4 jaar is in beeld bij de GGD of JGZ
• In 2020 hebben 240 kinderen een VVE-toekenning gekregen. Het grootste aantal is aan kinderen in Keizerslanden afgegeven.
• Het aantal kinderen dat gebruik maakt van buitenschoolse opvang is gestegen. Het aantal kinderen in de dagopvang is redelijk gelijk gebleven. Het gemiddeld aantal uur dagopvang is wel gestegen in de afgelopen jaren.
• Er gaan 8.404 kinderen naar het primair onderwijs (excl. VSO) in Deventer. Van hen gaat 95%, ofwel bijna 8 duizend leerlingen naar het basisonderwijs, 3% gaat naar het speciaal basisonderwijs, 1,8% naar het speciaal onderwijs.
• In Deventer wonen 5.622 leerlingen die naar het voortgezet onderwijs gaan. Zij gaan niet allemaal in Deventer naar school. Ook zijn er leerlingen uit andere gemeenten die in Deventer naar school gaan. In totaal gaan er 4.928 leerlingen naar scholen in Deventer. Dat zijn er 7% minder dan 5 jaar geleden. Dat komt door de demografische ontwikkelingen. Er gaan 265 leerlingen naar het Voortgezet speciaal onderwijs.
• 98% van de leerlingen is afgelopen schooljaar (2020-2021) geslaagd. Dit is evenveel als het jaar daarvoor en een hoger percentage dan het voor de coronapandemie was.

De grote meerderheid van de kinderen van 0 tot 4 jaar is in beeld bij de GGD/JGZ. Ruim 98 procent van de kinderen is hier bekend.

Na een jarenlange langzame daling in het percentage zuigelingen dat meedeed aan het Rijksvaccinatieprogramma is dit percentage in 2020 en 2021 weer wat gestegen. Dit is zowel landelijk als in Deventer het geval. Het percentage kinderen dat ingeent wordt tegen DKTP (Difterie, kinkhoest, tetanus en polio) is in Deventer in 2021 96,2% tegen 95.0% in 2019. Landelijk is het percentage lager; in 2021 werd 93,1% van de zuigelingen gevaccineerd tegen DKTP.

Deventer kent vier regelingen voor kinderopvang. Dat is Voor- en vroegschoolse educatie (VVE), regelingen voor de peuterspeelzaal, regelingen bij een sociaal-medische indicatie (SMI) binnen het gezin en opvang bij re-integratie.

Voor- en vroegschoolse educatie is ervoor bedoeld om ontwikkelingsachterstanden bij kinderen van 14 maanden tot 4 jaar te voorkomen of verminderen. Het consultatiebureau bepaalt of een kind in aanmerking komt. In 2020 is het aantal kinderen dat een VVE-toekenning heeft gekregen 240. Dat is iets lager dan het jaar ervoor, maar valt niet buiten de algemene trend. Dit aantal betekent dat 6,1% van de kinderen van 14 maanden tot 4 jaar een VVE-toekenning heeft gekregen. In keizerslanden zijn de meeste kinderen die een VVE-toekenning hebben gekregen (64), gevolgd door Voorstad (32).

Het totaal aantal gerealiseerde plekken voor kindregelingen is 710 voor VVE in 2020. Peuterspeelzalen hadden in 2020 168 gerealiseerde plekken en in 2021 180. Bij SMI is dit 88 plekken in 2021 en opvang bij re-integratie heeft 14 gerealiseerde plekken in 2021.

Het aantal kinderen dat gebruik maakt van kinderopvang is in 2020 6.940, daarvan gaan er 3.180 naar de dagopvang en 3.760 naar de buitenschoolse opvang. Het aantal kinderen dat naar de BSO gaat is de afgelopen jaren gestegen, terwijl het aantal kinderen in de dagopvang redelijk gelijk bleef.

Kijkend naar het gemiddeld aantal uren is het gebruik van de dagopvang afgelopen jaren gestegen, van 640 naar 720 uur per jaar. Dat is iets minder uur dan het landelijk gemiddelde, maar ook daar heeft een stijging plaatsgevonden. In Deventer is het gemiddeld aantal uren BSO ook iets gestegen sinds 2015, van 290 naar 350 uur per jaar.

Primair onderwijs

Het aantal kinderen dat in Deventer naar het primair onderwijs gaat in is de afgelopen jaren gedaald. Dat komt voornamelijk omdat er minder kinderen in Deventer wonen. Aan het begin van het schooljaar 2021-2022, gingen er 8.404 kinderen naar het primair onderwijs, in 2017-2018 waren dat er nog 9.008. Dat is een daling van ruim 6%. Er zijn 385 leerlingen die in Deventer wonen maar in een andere gemeente naar school gaan.

Van alle leerlingen in het primair onderwijs (ex. VSO) ging 95%, ofwel bijna 8 duizend leerlingen naar het basisonderwijs. Formeel hoort het Voortgezet speciaal onderwijs bij het primair onderwijs. Dat hebben we hier niet meegeteld omdat het over een andere leeftijdscategorie gaat.

In schooljaar 2021-2022 gaat 3,1% van de leerlingen naar het speciaal basisonderwijs. Dat zijn 261 leerlingen. Het speciaal onderwijs heeft 150 leerlingen, dat is 1,8% van de leerlingen. Deze percentages zijn over de jaren vrij stabiel.

Voortgezet Speciaal Onderwijs

Formeel hoort het VSO bij het PO. Omdat het om een andere leeftijdscategorie gaat wordt het hier apart weergegeven. Er gaan 265 leerlingen naar het VSO in Deventer. Dat kunnen ook leerlingen uit een andere gemeente zijn (bron: samenwerkingsverband voortgezet onderwijs Deventer). Er is een verwijzingspercentage voor het VSO van 5,4%. Dat percentage geeft weer welk deel van het totaal aantal leerlingen doorverwezen wordt naar het VSO. Van de VSO-leerlingen volgen er 115 cluster-3-onderwijs en 150 cluster-4. Veel VSO-leerlingen gaan buiten Deventer naar school, namelijk 175. Binnen Deventer is dat 90 leerlingen. VSO-leerlingen maken relatief veel gebruik van leerlingenvervoer, zie de volgende paragraaf.

Op onderstaande kaart zijn de locaties van scholen in Deventer te zien. Door op de stipjes te klikken is te zien om welke school het gaat en hoeveel leerlingen er naartoe gaan.

Leerlingenvervoer

Wanneer leerlingen niet zelfstandig naar school kunnen komen hebben zij recht op leerlingenvervoer. Het kan zijn dat leerlingen met een busje worden opgehaald en thuisgebracht, het kan ook dat ouders het kind brengen met eigen vervoer en dat er een bijdrage is in de kosten. Ook kan een kind (al dan niet met begeleiding) van het openbaar vervoer gebruik maken. In Deventer wonen 404 kinderen die gebruik maken van leerlingenvervoer. De meerderheid gaat met aangepast vervoer.

De bestemming van het leerlingenvervoer is het vaakst in Deventer zelf. Ook in Zwolle en Apeldoorn gaan relatief veel kinderen naar school die gebruik maken van leerlingenvervoer.

In Deventer wonen 5.622 leerlingen die naar het voortgezet onderwijs gaan. Zij gaan niet allemaal in Deventer naar school, maar ook in onder andere Voorst, Rijssen-Holten en Zutphen.

In Deventer gaan 4.928 leerlingen naar het voortgezet onderwijs. Dit zijn naast Deventenaren ook leerlingen uit andere gemeenten, zoals Voorst, Olst-Wijhe en Lochem. Net als in het Primair onderwijs daalt het aantal leerlingen de laatste jaren, van ruim 5.300 in schooljaar 2017-2018 naar ruim 4.900 in het huidige schooljaar 2021-2022. Dit is een daling van 7%.

Ongeveer 41 procent van de leerlingen die in Deventer naar school gaan, zit in leerjaar 1 of 2, het brugjaar. Het laatste jaar is het aantal leerlingen in de eerste twee klassen weer iets gestegen, terwijl het totaal afneemt. 228 leerlingen gaan naar het praktijkonderwijs, dat is zo'n 4,5%. In totaal gaan 776 leerlingen naar de verschillende vmbo-stromingen, gezamenlijk 16% van de leerlingen. 519 (11%) leerlingen zitten in leerjaar drie van havo of vwo, 743 leerlingen gaan naar de havo (15%) en 650 (13%) naar het vwo. De verdeling over schoolsoort blijft over de jaren vrij gelijk.

Geslaagden

Het afgelopen schooljaar 2020-2021 is 98% van de leerlingen geslaagd voor het eindexamen. Ook in 2019-2020 slaagde bijna elke leerling, in dat jaar waren er geen eindexamens door de coronapandemie. Het verschil met de jaren voor de pandemie is groot: toen slaagde 90% voor het eindexamen, waarbij het slagingspercentage voor de havo met 88% het laagst was, en voor het vwo met 93% het hoogst.

Naar school gaan is cruciaal voor een goede ontwikkeling. Leerplicht en RMC richten zich daarom in samenwerking met ketenpartners op ontwikkelingsrecht voor ieder kind. Na de schoolcarrière komt de arbeidsmarktpositie van jongeren van 15 tot 27 in beeld.

• Leerplicht was in schooljaar 2020-2021 betrokken bij 473 leerlingen. Dat is 3,1% van het aantal leerlingen. Het aantal vrijstellingen is behoorlijk gedaald van 70 naar 53.
• 336 jongeren in kwetsbare positie maakten de overstap naar werk, vervolgonderwijs of dagbesteding.
• Van de ruim 10 duizend jeugdigen van 15 tot 27 jaar behoort 47% tot de werkzame beroepsbevolking. 900 jeugdigen ontvangen een sociale zekerheidsuitkering en 700 jongeren hebben geen werk, volgen geen onderwijs en ontvangen geen uitkering.

Leerplicht

Leerlingen van 5 tot 16 jaar zijn leerplichtig. Jongeren tussen de 16 en 18 jaar die nog geen startkwalificatie hebben behaald zijn kwalificatieplichtig. Een startkwalificatie is (minimaal) een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger). De kwalificatieplicht geldt niet voor jongeren die op het VSO uitstroomprofiel arbeidsmarktgericht of dagbesteding hadden.

Van de ruim 15 duizend leerplichtige en kwalificatieplichtige leerlingen in Deventer is leerplicht in 473 gevallen betrokken geweest in schooljaar 2020-2021. Dat is 3,1% van het aantal leerlingen en dat is wat hoger dan het jaar ervoor. Het percentage komt overeen met de betrokkenheid van leerplicht in de Stedendriehoek.

Er was in 2020-2021 een absoluut verzuim van 29. Deze kinderen zijn niet ingeschreven op een school. Relatief verzuim betekent dat er sprake is van ongeoorloofd verzuim zonder geldige reden, daarvan waren er 333 gevallen in het laatst bekende schooljaar. Er zijn 12 thuiszitters, zij verzuimen langer dan 4 weken ongeoorloofd. Tot slot zijn er 53 vrijstellingen, wat een duidelijke daling is in vergelijking met de jaren ervoor.

Voortijdig schoolverlaters

In de RMC-subregio Deventer (waartoe Deventer en Olst-Wijhe behoren) waren in het afgelopen schooljaar 195 voortijdig schoolverlaters, waarvan 165 uit Deventer. Dat is 2,01% van alle leerplichtige en kwalificatie plichtige jeugdigen die naar het VO, vavo en MBO gaan.

Het percentage voortijdig schoolverlaters is het grootst onder MBO-niveau-1 studenten, namelijk ruim 23%. Bij MBO-niveau-2 is dit bijna 10%. Het laagst is dit in de onderbouw van het voortgezet onderwijs met 0,19%.

Startkwalificatie - MBO

Op het middelbaar beroepsonderwijs zitten zowel studenten die al een startkwalificatie hebben als studenten die dat nog niet hebben. In deze paragraaf gaat het voornamelijk om studenten die dat nog niet hebben. Als zij een MBO-opleiding volgen gaat het om opleidingen op niveau 1 en 2. Voor de volledigheid geven we hier ook weer hoeveel studenten uit Deventer er een opleiding op de overige niveaus volgen.

In het schooljaar 2020-2021 waren er 76 studenten aan een assistentenopleiding niveau 1. 615 studenten volgden een basisberoepsopleiding niveau 2. Het aantal studenten die een assistentenopleiding volgden is wat lager dan in voorgaande jaren, waarin het tussen de 112 en 127 lag. Het aantal studenten niveau 2 is redelijk stabiel. Meer dan de helft van de MBO-studenten doet een niveau-4-opleiding. Het aantal studenten op dit niveau neemt over de jaren toe.

Jongeren in kwetsbare positie

Afgelopen schooljaar (2020-2021) maakten 336 leerlingen uit Deventer van het praktijkonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs, Entree en vmbo basisberoepsgerichte leerweg de overstap naar vervolgonderwijs, werk of dagbesteding. 259 van hen zijn een vervolgopleiding gaan doen. Er zijn 70 jongeren die geen startkwalificatie hebben en geen opleiding doen. De meesten hiervan hebben werk of een uitkering. 18 jongeren hebben geen werk en geen dagbesteding.

In schooljaar 2020-2021 zijn 59 jongeren besproken in het Schakelpunt. Het Schakelpunt is er voor een sluitende aanpak voor jongeren, met name in de overgang van voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs, het behalen van een startkwalificatie en een plek op de arbeidsmarkt.

Verwante projecten en faciliteiten

Er zijn een aantal faciliteiten en projecten die jeugdigen die nog geen startkwalificatie hebben ondersteunen. Dit zijn Bas-gesprekken, Forza, Halt voor leerplicht en de overstapcoach.

• BAS-gesprekken: In schooljaar 2021-2022 zijn voorlopig 159 BAS-gesprekken gevoerd. Dat is tussen september 2021 en maart 2022.
• Forza: In 2021 is Forza twee keer ingezet.
• Overstapcoach: De overstapcoach is in 2021 gestart. In de periode tussen de schooljaren 2020-2021 en 2021-2022 zijn er 13 jongeren begeleid.

Voor de arbeidsmarktpositie wordt gekeken naar 15 tot en met 27-jarigen. In 2019 behoorden 10.100 jongeren in deze leeftijd tot de werkzame beroepsbevolking, twee derde van het totaal. De niet-werkzame beroepsbevolking bestond uit 4.800 personen, oftewel een derde.

In 2019 hebben 900 jongeren van 15 tot en met 26 jaar een sociale zekerheidsuitkering. Hiervan behoren er 200 (22%) tot de werkzame beroepsbevolking.

Tot slot zijn er 700 jongeren van 15 tot en met 26 jaar in Deventer die niet werken, geen regulier onderwijs volgen, geen uitkering ontvangen en niet staan ingeschreven bij het UWV/werkbedrijf. In 2016 waren dit er nog 900.

Algemene- of basisvoorzieningen zijn activiteiten of diensten die gericht zijn op maatschappelijke participatie en ondersteuning en die in iedere wijk beschikbaar en vrijelijk toegankelijk zijn. Bijvoorbeeld het onderwijs, buurtcentra, kinder- en jongerenwerk en sportverenigingen. Algemene- of basisvoorzieningen spelen een belangrijke rol in vroegsignalering. Dit is een vorm van secundaire preventie. Door de aard van deze voorzieningen is niet volledig inzichtelijk wat het bereik van de verschillende voorzieningen is.

• Kinder- en jongerenwerk van Raster heeft een breed bereik in Deventer. Gemiddeld worden 600 jongeren per week bereikt.
• Met een nieuw platform van Raster zijn digitaal veel ouders en kinderen bereikt in de coronaperiode.
• Youth for Christ the Mall bereikt jongeren tussen 10 en 20 jaar in de wijken met activiteiten en inloopplekken. In 2020 zijn 425 jongeren bereikt.
• Impluz, Tactus en Humanitas hebben eveneens projecten voor kinderen en jongeren. Een deel van de geplande activiteiten kon door de coronapandemie geen doorgang vinden, maar toch zijn er bijeenkomsten en curussen gehouden.
• Verschillende innovatieve voorzieningen voor de jeugd zorgen voor een vorm van selectieve preventie. Zo is er het klassehuis voor leerlingen die tijdelijk geen onderwijs op school kunnen volgen. Er is weerbaarheidstraining, en er is huiskamer de Driehoek voor basisschoolleerlingen met een achterstand of moeilijke thuissituatie en hulp op psychosociaal gebied via Brick hulpverlening.

In de visie van wieg naar werk 2019-2022 wordt benadrukt dat de komende jaren, waar het nodig is, wordt geïnvesteerd in het versterken van de basis- en algemene voorzieningen waaronder het kind- en jongerenwerk in de gemeente. Dit vanuit de overtuiging dat kind- en jongerenwerk zorg voorkomt en de sociale cohesie vergroot.

Kind- en jongerenwerk voorkomt zorg omdat:

• Door de preventieve inzet hiervan zorg niet (meteen) nodig is;
• Het de mogelijkheid biedt tot afschalen en normaliseren;
• Het combineren van basis- en algemene voorzieningen met zorg het effect van hulpverlening kan versterken, en
• De inzet hiervan bij de groep jongeren die lichte hulpverlening en/of zorg krijgt een financiële besparing oplevert

Daarnaast vergroten de basis en algemene voorzieningen (w.o. kind- en jongerenwerk) de sociale cohesie in de gemeente waardoor:

• Jongeren en buurtbewoners zich sterker verbonden voelen met hun buurt en met elkaar;
• Jongeren in een positief daglicht staan bij de buurtbewoners die aansluiten bij activiteiten die zij hebben georganiseerd;
• Jongeren vaardigheden en zelfvertrouwen ontwikkelen als zij actief zijn als vrijwilliger, en
• De kans toeneemt dat, als jongeren plezier beleven aan hun actieve bijdrage, zij zich ook in de toekomst (blijven) inzetten voor hun omgeving.

Hieronder lichten we een aantal organisaties en activiteiten uit. Voor allemaal geldt dat 2020-2021 een periode was die anders dan anders was. Veel activiteiten hebben geen doorgang kunnen vinden of zijn anders ingericht dan normaal. De coronaperiode geeft geen goed beeld van wat er in reguliere tijden gebeurt in Deventer.

Het Kinder- en Jongerenwerk van Raster is aanwezig in de hele gemeente Deventer. Op straat, in scholen en op andere plekken waar kinderen en jongeren zich bevinden. Een greep uit het bereik van de kinder- en jongerenwerkers:

Bereik Kinderwerk: • Nieuw ontwikkeld Platform Deventer Kids voor online verbinding. Verbonden met 5.130 kinderen en hun ouders via Facebook en TikTok. 108 filmpjes op YouTube kanaal van Deventer Kids zijn 54.904 bekeken. • 370 ijsjes uitgedeeld in de buurten • 405 kaartjes bezorgd als hart onder de riem en om in contact te blijven • 170 cadeaupakketjes en bosjes bloemen uitgedeeld tijdens kinderclubs, Burendag en in de Kidshuiskamer in Keizerslanden.

Bereik Jongerenwerk:

• Gemiddeld 600 jongeren per week met 13 online activiteiten. • Verbonden met 5.386 jongeren via Facebook, Instagram, YouTube en TikTok. • Sportbuurtcoach laat jongeren bewegen • Arkelstein: zes onderschoolse programma’s met tientallen leerlingen als deelnemer. Preventie (Girls Talk, 1 meiden, Make a Move, 16 jongens) en preventie plus (individuele coaching van negen jongeren en deelname aan ZAT). • Stormink: inzet op positief schoolklimaat. Preventie (Rots en Water trainingen, 6 jongeren en Huiswerkklassen, 56 jongeren) en preventie plus (individuele coaching van 20 jongeren, deelname aan ZAT en leerlingenbegeleidersoverleg). • Jij doet er toe! 36 thuiszitters en voortijdig schoolverlaters kregen individuele coaching en er zijn verschillende groepsinterventies uitgevoerd

De jongerenwerkers van The Mall zijn actief in Colmschate Noord, de Vijfhoek, Rivierenwijk en Zandweerd en richten zich op jeugdigen van 10 tot 20 jaar. Ze hebben de beschikking over een eigen accommodatie in zowel Colmschate Noord als Rivierenwijk. Daarnaast maken ze gebruik van andere accommodaties, zijn ze actief op straat en hebben de beschikking over een mobiele ontmoetingsplek (MOP). In 2020 hebben de jongerenwerkers circa 425 jongeren bereikt in de wijken voor ontmoeten, ontdekken en ontwikkelen. Er waren 26 groepen die live en online activiteiten deden en 7 er waren projecten. Er is de mogelijkheid tot inloop in de eigen accommodaties of de MOP en verschillende activiteiten zoals Talenthouse, jongens- en meidengroepen, disco, activiteiten voor mensen met beperkingen en The Mall Cooks.

Impluz heeft de KOPP 'nu jij' ondersteuningsgroep voor jongeren van 16 tot 23 jaar. Deze groep is bedoeld voor jongeren met een ouder die psychische problemen heeft. Er hebben in 2020 10 jongeren deelgenomen aan de cursus. Impluz heeft ook preventieve ondersteuning met psychische problemen die een baby hebben. In 2020 heeft deze ondersteuning niet plaatsgevonden.

Tactus heeft in Deventer het preventieproject Op tijd voorbereid en Selfie uitgevoerd. Dit project richt zich op gamen en sociale mediagebruik en is voor kinderen in groep 7 en 8. Het project was gepland voor 15 klassen in 2020, waarvan er één live is doorgegaan. Er is in plaats daarvan een online ouderavond uitgevoerd, waarvan de link 5.000 keer is bekeken.

Humanitas doet in Deventer activiteiten gericht op gezinsondersteuning en steun bij eenzaamheid. Activiteiten van Gezinsondersteuning zijn Home-Start, Steungezinnen en Begeleide Omgangsregeling (BOR). Activiteiten vooral gericht op steun bij Eenzaamheid zijn Jongerenmaatjes Match, Maatjesproject voor jonge nieuwkomers Match & Connect en Steun bij Verlies en Rouw.

De voorzieningen jeugd zijn innovatieve voorzieningen waarvoor geen indicatie nodig is, maar die ook niet vrijblijvend toegankelijk zijn. Dit is een vorm van selectieve preventie. Hieronder worden een aantal voorzieningen uitgelicht. Niet van elke voorziening is bekend hoeveel er gebruik van wordt gemaakt.

• Klassehuis is een initiatief voor leerlingen die (tijdelijk) geen onderwijs in een school kunnen volgen. Het is bedoeld om schooluitval te voorkomen. Leerlingen kunnen naar het Klassehuis toe, en behouden hun schoolinschrijving. Het concept is in 2019-2020 gestart en in 2020 gingen er twee jeugdigen naar toe.
• Op 19 scholen is in oktober 2021 begonnen met het geven van weerbaarheidstraining.
• Huiskamer de Driehoek is bedoeld voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand of met een zorgelijke thuissituatie, in de basisschoolleeftijd tot 12 jaar. Er is hier ruimte om te spelen en te ontwikkelen. In 2021 kwamen er gemiddeld 8 tot 12 kinderen per dag. In 2021 zijn drie soortgelijke initiatieven gestart.
• Brick-hulpverlening biedt begeleiding op psychosociaal gebied, zowel in gezinnen als op het (voortgezet) speciaal onderwijs. In 2021 werd er gemiddeld met 12 kinderen per dag gesproken. Met de extra middelen jeugdhulp is deze aanpak uitgebreid naar zes reguliere basisscholen. Daar worden variërend tussen de 6 tot 19 kinderen per school per dag gezien
• Er zijn nog meer voorzieningen in Deventer. Van de voorzieningen Bor en Politiekids zijn nog geen cijfers beschikbaar.

Team Toegang Jeugd vormt de gemeentelijke toegang tot jeugdhulp. Het team bestaat uit Toegangsmedewerkers Jeugd, Gespecialiseerd ambulant werkers, jeugdconsulenten en jeugdhulpverleners onderwijs.

• 150 nieuwe gezinnen zijn aangemeld bij Team Toegang Jeugd in 2021.
• In 2021 zagen jeugdconsulenten 395 jeugdigen, waarvan de helft lichte begeleiding kreeg van de jeugdonsulent zelf.
• In 2021 is het team positieve gezondheid gestart. In een gecombineerd team van Team Toegang Jeugd en JeugdGGZ worden verwijzingen van de huisarts naar de specialistische ggz besproken. De focus wordt verlegt naar een brede uitvraag op alle levensgebieden, vóórdat er gespecialiseerde hulp wordt ingezet. In het eerste jaar zijn 86 aanmeldingen besproken.

In 2021 hebben zich ongeveer 150 nieuwe gezinnen zich aangemeld bij Team Toegang Jeugd. Dit aantal is net als in 2020 iets lager dan in voorgaande jaren, waarschijnlijk vanwege corona.  

De jeugdconsulenten zijn WO-geschoolde jeugdprofessionals met een achtergrond in de orthopedagogiek of (gz)psychologie. Jeugdconsulenten houden spreekuur in de huisartsenpraktijken. De huisarts kan gebruik maken van de expertise van de jeugdconsulent bij jeugdigen (tot 18 jaar) waarbij het niet op voorhand duidelijk is welke ondersteuning/behandeling het meest passend is. De jeugdconsulent kan worden gevraagd om vraagverheldering en diagnostiek, advies ten aanzien van een eventuele doorverwijzing en om zelf (lichte) begeleiding te bieden, als wordt ingeschat dat daarmee doorverwijzing naar specialistische hulp voorkomen kan worden In 2021 zagen de jeugdconsulenten 395 jeugdigen. Bijna de helft hiervan (175) hebben de jeugdconsulent zelf lichte begeleiding geboden, en daarmee mogelijk een verwijzing naar specialistische jeugdhulp voorkomen.

Team Positieve Gezondheid is een samenwerking tussen Team Toegang Jeugd en JeugdGGZ. In een gecombineerd team van medewerkers van beide organisaties worden verwijzingen van de huisarts naar de specialistische ggz besproken. Vanuit het gedachtengoed van de Positieve gezondheid, wordt de focus verlegt naar een brede uitvraag op alle levensgebieden, vóórdat er gespecialiseerde hulp wordt ingezet. Op deze manier wordt bij de voordeur van de specialistische zorg een inschatting gemaakt of (enkel) specialistische zorg noodzakelijk is of dat er op andere levensgebieden eerst of ook ingezet moet worden. Het team is in mei 2021 gestart. In 2021-2022 zijn er 86 aanmeldingen besproken. Er kan sprake zijn van verschillende factoren. Bij 68 jeugdigen was er sprake van kindfactoren, bij 42 van ouderfactoren, bij 46 van gezinsfactoren en bij 49 was er sprake van sociaal-economische factoren. Op deze gebieden is inzet gepleegd.

Met individuele trajecten in de jeugdzorg krijgen jeugdigen die dat nodig hebben hulp bij uiteenlopende zaken. De informatie is opgesplitst in jeugdhulptrajecten en cliënten met jeugdzorg. Cliënten kunnen meer dan een traject volgen. Voor de gegevens over Jeugdzorg maken we gebruik van de cijfers zoals ze via het CBS beschikbaar zijn. Op deze manier zijn alle gegevens onderling vergelijkbaar en ook met andere gemeenten of op landelijk niveau kan vergeleken worden.

• Het aantal trajecten Zorg in Natura is de afgelopen periode vrij gelijk gebleven. In de eerste helft van 2021 waren het er 2260. Er zijn 655 nieuwe trajecten gestart.
• Het aantal cliënten met een of meer trajecten was in de eerste helft van 2021 1865 met zorg in natura en 80 met een persoonsgebonden budget.
• Jeugdigen worden vaak doorverwezen door de gemeentelijke toegang of door de huisarts
• De meeste jeugdzorg wordt gegeven aan jeugdigen tussen de 4 en de 17 jaar.
• De meest voorkomende vorm van jeugdzorg is ambulante hulpverlening op locatie.

Trajecten jeugdhulp Zorg in Natura

Het aantal jeugdhulptrajecten van zorg in natura was de eerste helft van 2021 2260. Dit aantal is redelijk stabiel sinds 2018. Het aantal nieuwe trajecten (instroom) was 655. De instroom schommelt sinds 2018 steeds rond de 600. Het aantal beëindigde trajecten (uitstroom) in deze periode was 455. Deze aantallen schommelen rond de 550, waarmee het cijfer van de laatste periode relatief laag is.

Een deel van de begonnen trajecten betreffen jongeren die al eerder een beroep hebben gedaan op de jeugdzorg. In de eerste helft van 2021 geldt dat 185 trajecten een herhaald beroep zijn.

Jeugdzorgtrajecten kunnen starten na doorverwijzing. De verwijzing is vaak door de gemeentelijke toegang (40%) of door de huisarts (40%). Ook via gecertificeerde instellingen (10%) of de medisch specialist (6%) worden jongeren naar jeugdzorg doorverwezen.

Cliënten met jeugdzorg

Het kan zijn dat cliënten meer dan een traject volgen. Daarom is niet alleen het aantal trajecten van belang, maar ook het aantal cliënten. Het aantal cliënten met een of meer jeugdhulptrajecten kan onderscheiden worden naar persoonsgebonden budget (PGB) en zorg in natura (ZIN). Er waren in de eerste helft van 2021 80 cliënten met PGB en 1865 met zorg in natura. Het aantal cliënten met een persoonsgebonden budget is 4%.

• In de volgende figuur is het aantal uithuisplaatsingen, ondertoezichtstellingen en voogdijmaatregelen weergegeven op peildatum. Elk half jaar wordt gemeten hoeveel jeugdigen op dat moment onder deze regelingen vallen. In het eerste halfjaar van 2021 waren er 230 uithuisplaatsingen (jeugdhulp met verblijf), 135 ondertoezichtstellingen en 50 voogdijmaatregelen. Het aantal ondertoezichtstellingen is de afgelopen jaren licht gestegen, de andere maatregelen zijn vrij stabiel.

Wet Langdurige Zorg

Het aantal 0 tot en met 17 jarigen in de WLZ is sinds 2017 redelijk stabiel. In de regio van het Zorgkantoor Midden-IJssel (Deventer, Olst-Wijhe, Raalte, Voorst) zijn er 120 cliënten in 2020. Dat zijn er 5 minder dan in de drie jaar daarvoor. In deze regio komen 5 typen WLZ voor, waarbij de mate van begeleiding, verzorging en gedragsregulering verschilt. Elk type komt ongeveer even vaak voor, met 20 tot 25 cliënten. De cijfers over 2020 betreffen voorlopige cijfers.

In dit hoofdstuk komen verschillende aspecten aan bod van een veilige gezinssituatie, veiligheid, overlast en criminaliteit.

• Het aantal meldingen bij Veilig Thuis is gestegen van 432 in 2018 naar 598 in 2020.
• Het aantal meldingen van overlast door jeugd bij de politie is in 2021 bijna 800. Na een aantal stabiele jaren is het aantal meldingen in 2020 en 2021 duidelijk hoger dan eerdere jaren.
• Er waren in 2020 90 geregistreerde jeugdige verdachten. Dat is het laagste cijfer in de afgelopen jaren. Jongeren worden het meest verdacht van vermogensmisdrijven.

De Jeugdnetwerken in deventer is een samenwerkingsverband tussen kinder- en jongerenwerk, politie, sociaal team, toezicht & handhaving en team toegang jeugd. Dit wordt ingezet voor samenwerking in de aanpak gericht op jeugd van 4 tot 24 jaar. Er zijn 7 netwerken voor verschillende wijken. In 2021 is er net als in 2020 effect van corona zichtbaar in de netwerken en bij de jeugd.

De eerste waargenomen trend is het veelvuldig de straat op gaan van jonge jeugd (10 – 16 jarigen). De buitenruimte was een goede plek voor ontmoeting en vertier. De afwezigheid van andere gebruikers van die buitenruimte als bijvoorbeeld winkelend publiek maakte dat jeugd zich de buitenruimte ook meer toe-eigende en sociale controle minder was.

De tweede trend is het vervangen van gereguleerd uitgaan en horecabezoek door zelf georganiseerde (thuis) feesten en min of meer spontane samenkomsten op plekken als de IJsseloevers. Deze ontwikkeling betreft een vaak wat oudere doelgroep van 17+. Met name signaleren en elkaar snel informeren is van belang geweest. En met elkaar proberen te voorkomen dat jonge en oudere doelgroep al te veel vermengen op dit soort hotspots door extra activiteiten aan te bieden vanuit jongerenwerk.

De afgelopen jaren is het aantal meldingen bij Veilig Thuis gestegen. In 2020 waren er in Deventer 598 meldingen, tegen 432 in 2018. Veilig thuis gaf 494 keer advies, dat is hoger dan in 2019. Het aantal tijdelijke huisverboden in 2020 was 16.

In 2020 zijn er 59 jongeren verwezen naar Halt. Dat zijn er minder dan in de jaren ervoor, waar het aantal verwijzingen tussen de 85 en 91 lag.