Regionale Energie Strategie West Overijssel

start

De eerste stap is het bepalen van de indicatoren om de vier hoofdfactoren te waarderen. De vier hoofdfactoren zijn bijdrage aan energietransitie, ruimtelijke kwaliteit, maatschappelijke draagvlak/acceptatie en kostenefficiëntie te waarderen.&nbsp;Er zijn databronnen gezocht, verwerken en geanalyseerd als basis voor de indicatoren waarmee je de hoofdfactor kan scoren.

Nadat de indicatoren zijn bepaald en geoperationaliseerd door middel van databronnen, kunnen scenario’s berekend worden. Hierbij gaat het enerzijds om het intekenen of berekenen van oplossingen van duurzame opwekking zon en wind in het landschap en anderzijds om deze af te zetten tegen een afwegingskader.

Het ontwikkelen en invoeren van scenario’s

Om te voldoen aan de klimaatafspraken van Parijs van 2015 werkt Nederland aan het klimaatakkoord. In dit klimaatakkoord zijn de maatregelen gedefinieerd om de gewenste CO2-reductie van 49% te bereiken in 2030. Op regionaal niveau werken gemeenten, provincies, waterschappen, netbeheerders en andere belanghebbende samen aan een strategie om invulling te geven aan de maatregelen, de zogenaamde Regionale Energie Strategie (RES). De RES is een instrument om gezamenlijk te komen tot keuzes voor de opwekking van duurzame elektriciteit, de warmtetransitie in de gebouwde omgeving en de daarvoor benodigde opslag en energie infrastructuur. De uitdaging is om per regio te komen tot een “acceptabel bod” richting het Rijk waar alle partijen zich voor kunnen motiveren. Er zijn in Nederland 30 RES-regio's.

Nadat waarden per gemeenten zijn ingegeven voor de verschillende scenario’s, zullen deze gevisualiseerd worden om de juiste afwegingen te maken. Van belang hierbij is wel om eerst het juiste afwegingskader mee te geven. Bijvoorbeeld dat je bij de afweging voor ruimtelijke kwaliteit rekening wilt houden met de maximale potentie per landschapstype per gemeente. Of dat je voor maatschappelijk draagvlak streeft naar optimale verdeling van de opwek per gemeente.

De verwerking en analyse van de data is tijdens de innovatiesprint met verschillende applicaties uitgevoerd. H+N+S heeft een analyse gemaakt van het laadvermogen van landschapstypen per gemeente in de RES West-Overijssel.&nbsp;Dit ter berekening van de indicator Ruimtelijke kwaliteit. Waar het hier op neer komt is dat er per landschapstype is aangegeven wat het potentieel is voor opwek door verschillende zon- en windoplossingen.

Deze stap komt nadat er consensus is over een scenario. Voor dit scenario is dan bekend welke en hoeveel opwek er gerealiseerd moet worden voor een gemeente en vervolgens kan bepaald worden waar deze opwek in de gemeente exact kan plaatsvinden.

Tijdens de innovatiesprint hebben we nagedacht over aspecten waaraan een acceptabel bod moet voldoen. Het gaat hier om vier hoofdfactoren (kwadranten/hoekpunten) in balans brengen: bijdrage aan energietransitie, ruimtelijke kwaliteit, maatschappelijke draagvlak/acceptatie en kostenefficiëntie. De centrale vraag is hoe we snel scenario’s kunnen maken van varianten met verschillende scores op de vier hoofdfactoren, zowel per gemeente als voor het geheel.

Op basis van data over aanvliegroutes, stiltegebieden is een kaart met zogenaamde No Go Areas. Gebieden in de RES-regio waar volgens regelgeving van de overheid geen wind- of zonoplossingen mogelijk zijn.

<li>Bijdrage aan de energietransitie: TWh als bijdrage aan de nationale doelstelling electriciteitsopwek op land.</li><li>Ruimtelijke kwaliteit: laadvermogen per landschapstype</li><li>Maatschappelijk draagvlag: eerlijke verdeling tussen de gemeenten binnen de regio, politieke acceptatie.</li><li>Kostenefficientie: kosten voor aanleg en beheer van elektrische infrastructuur</li>

Om direct inzicht te krijgen of een scenario aan ingevoerde of vaste kentallen voldoet, is het resultaat direct gevisualiseerd in een dashboard. Vanuit dit dashboard kan er vervolgens met één druk op de knop een nieuw scenario ingevuld worden, of een variant van het scenario, waarbij alle waarden automatisch worden overgenomen.

<li>Verzamelen en verkennen van data </li><li>Het ontwikkelen van scenario's</li><li>Het afwegen van scenario's</li><li>Het inpassen van een scenario</li>

In GeoPlanner is het mogelijk om objecten in te tekenen voor de opwek van elektriciteit door zon of wind. Voor wind gaat dat om erfmolens, dorpsmolens of een bakens. Voor zon gaat het om zonne-erven (1 ha), zonnekavels (10 ha) of zonneclusters (35 ha). Nadat deze oplossingen zijn ingevoerd kan je via een grafiek zijn wat het totaal is aan TWh per landschapstype.

In Esri Maps for Office is het mogelijk om een gegevens in Excel te visualiseren in een kaart. In de rijen staan de geografische objecten en in de kollomen staan de variabelen waarmee de kaart wordt ingekleurd. In deze kaart is een scenario in beeld gebracht met per gemeenten de scores op de vier hoofdfactoren ten opzichte van het afwegingskader.

Tijdens de innovatiesprint zijn verschillende methoden onderzocht om scenario’s in te geven. Een daarvan is Survey123 waar je per gemeenten per landschapstype een oplossing voor wind of zon kan geven met de verwachtte MWh.

Juiste informatie en analyses zijn essentieel ter ondersteuning van het proces om tot een bod te komen. Tijdens een innovatiesprint van 3 to 7 juni 2019 hebben mensen van de provincies Overijssel, Gelderland, de gemeente Olst-Wijhe en Enexis samen met GIS-leverancier Esri gewerkt aan informatieproducten die de RES-regio West-Overijssel kunnen helpen bij het proces om te komen tot de optimale regionale energiestrategie.

In Excel is een analyse gedaan om dit potentieel te vertalen naar een potentieel per gemeente:

Deze storymap geeft per stap de informatieproducten en methodologie aan die we in de innovatiesprint hebben bedacht en ontwikkeld. Het gaat hierbij om concepten en geen definitieve producten.

Insights for ArcGIS is een GeoBI tool om scenario’s te analyseren, visualiseren en interactief in te zoomen op bepaalde uitkomsten per gemeente of per hoofdfactor

We hebben vier stappen gedefinieerd in het proces van de RES:

Met behulp van de Suitability Modeller is het mogelijk om een multicriteria analyse te maken op basis van diverse criteria (in dit geval de afstand tot onderstations; afstand tot grootgebruikers; het landschapstype; politieke voorkeur en no go areas) geschikte locaties voor zonne energie en windmolens inventariseren. De suitability widget biedt de mogelijkheid om waardes meer of minder te waarderen of een laag als geheel meer gewicht toe te kennen.

Voor het inpassen zijn twee tools onderzocht: GeoPlanner en de Suitability Modeller.

Tijdens de innovatiesprint zijn twee tools onderzocht: Esri Maps for Office en Insights for ArcGIS. Tevens hebben we een geautomatiseerde connectie gemaakt waarbij alle gegevens die in het scenario invoer formulier worden ingevoerd, automatisch naar een Excel bestand worden weggeschreven. Dit is gedaan d.m.v. Webhooks.

<li><a href="https://www.geoportaaloverijssel.nl/" target="_blank">Open Data Overijssel</a></li><li><a href="https://livingatlas.arcgis.com/en/" target="_blank">Living Atlas Esri</a></li><li><a href="https://www.regionale-energiestrategie.nl/kaart+doorklik/default.aspx" target="_blank">Data geprepareerd voor de RES</a></li>

In de innovatiesprint is gekeken naar allerlei databronnen: