Er is actie nodig. Dat stelt de Commissie ‘Toekomst zorg thuiswonende ouderen’ (Commissie Bos). En dat is ook onze ervaring. Bos ziet drie actiepunten:
- Ga (ver)bouwen
- Maak meer gebruik van digitale middelen
- Werk samen
Daar is niemand tegen. Maar hoe doe je dat? Door ‘gewoon te beginnen’. Dat is onze ervaring. Breng partijen samen. Dan is het nodig om elkaars taal te spreken. Dat vraagt een gespreksleider die de inhoud snapt en de samenwerking doorgrondt. Ga zo met elkaar aan het werk om de opgaven en elkaar te leren kennen. Wij helpen u hierbij graag
In deze storymap vindt u inspiratie over onze aanpak. En heeft u vragen? Bel of mail met Martin Bleijenburg of Roosje van Leer.
Ga (ver)bouwen
Gemeenten willen graag bouwen voor ouderen. De bouw blijft echter achter, mede door de krappe woningmarkt en de onzekerheid over de precieze woonopgave voor ouderen. De vraag naar geclusterde woonvormen (collectieve woonvormen) voor ouderen blijft ondertussen stijgen nu de ouderen met lichtere zorgvragen niet meer terechtkomen in de verzorgings- en verpleeghuizen.
Maak meer gebruik van digitale middelen
De ontwikkeling van technologie vormt zonder uitzondering onderdeel van onze adviezen in huisvestingsopgaven en de vertaling naar uitvoeringsprogramma’s. Gebruik van digitale middelen werkt regieverhogend voor de zorgcliënt en biedt ondersteuning voor personeel en mantelzorger.
Werk samen
Het bouwen van woningen is niet genoeg om langer zelfstandig wonen mogelijk te maken. De lokale en regionale samenwerking is van essentieel belang om ervoor te zorgen dat ouderen optimaal zelfstandig kunnen wonen. Companen organiseert en begeleidt deze samenwerking. We gaan het gesprek aan met gemeente, zorg- en welzijnsorganisaties, woningbouwcorporaties en het zorgkantoor. Gezamenlijk vormen we een eenduidig beeld over de opgaven voor ouderenhuisvesting als basis voor samenwerkingsafspraken.
Companen heeft de laatste jaren in veel gemeenten en regio’s deze samenwerking begeleid. Met hulp van onze adviseurs voert u het échte gesprek met uw ketenpartners.
In de gemeente Amersfoort begeleidde Companen zo de aftrap voor het programma Wonen & Zorg. Gemeente, zorgkantoor en aanbieders van wonen, welzijn en zorg stemden hun ambities op elkaar af. Afspraken zijn gemaakt over ieders bijdrage aan zelfstandig wonen in een inclusieve stad.
"Op deze dag hebben de aanbieders in Amersfoort een belangrijke stap voorwaarts gezet. Zij hebben op inspirerende wijze de basis voor een gedeelde visie en aanpak om zelfstandig wonen voor kwetsbare doelgroepen mogelijk te maken. We kunnen nu echt met elkaar aan de slag."
- Fleur Imming, wethouder gemeente Amersfoort
Foto: Samenwerkingspartners Amersfoort
Demografische ontwikkelingen als vertrekpunt
De lokale opgave is afhankelijk van veranderingen in demografie, woongedrag, zorggebruik en sociaaleconomische positie. Als adviesbureau benaderen we de ketenpartners om hun gegevens te delen, zodat wij deze in gezamenlijke werksessies kunnen bespreken. De demografische ontwikkeling is daarbij een belangrijk vertrekpunt.
Ter illustratie laten we rechts zien hoe Nederland zal vergrijzen en in welke provincies deze stijging het grootst is.
Scrol verder om de verschillen te zien tussen 2020 en 2040.
Demografie koppelen aan zorggebruik
Zorggebruik is een tweede basiselement voor het bepalen van de woonopgave. Lang niet alle ouderen zijn zorgbehoevend, en lang niet alle ouderen hebben dan ook behoefte aan een specifiek soort woning. Bij het vaststellen van de opgave kijken wij zowel naar de woonbehoefte van ouderen met een lichte zorgvraag als van ouderen met een zwaardere zorgvraag. Wij borduren daarmee voort op het zorgtredemodel van de NZa (2018). Hierin is het zorggebruik van alle ouderen in opeenvolgende treden ingedeeld.
Wij zien dat 75% van de ouderen incidenteel zorg gebruikt. Voor de overige 25% van ouderen geldt dat hoe meer zorg zij nodig hebben, hoe sterker dat hun woonvraag beïnvloedt. In navolging van het NZa maken wij ook de zorg- en ondersteuningsbehoefte van ouderen binnen de Wmo en Zvw inzichtelijk. Het zijn met name deze zorgvragers die straks langer thuis zullen wonen met een zorgvraag. Voor een actueel beeld van het zorggebruik binnen de zes zorgtreden baseren wij ons op CBS-microdata, waarvoor Companen geaccrediteerd is. In samenwerking met het zorgkantoor maken wij de vraag naar langdurige zorg (Wlz) inzichtelijk.
Gezamenlijk beeld van impact trends en ontwikkelingen
Wij brengen het huidig woongedrag en zorggebruik van ouderen in beeld. In werksessies met uw ketenpartners presenteren wij een beleidsvrije ‘basisprognose’ voor de ontwikkeling van de zorgvraag. Hoe zich de woonzorgvraag in de toekomst exact ontwikkelt is onzeker. Deze onzekerheid beperken we door kennis en kansen voor samenwerking uit te wisselen. In werksessies met alle betrokken partners bespreken wij trends en ontwikkelingen, waarmee we komen tot een beleidsrijke ‘trendprognose’. Zo kunnen onderzoeksresultaten van duiding, toetsing en ambitie worden voorzien. De veelzijdigheid van de ouderenhuisvesting vraagt immers om een gezamenlijk beeld van en een gedeelde verantwoordelijkheid voor de woonopgave.
Op basis van werksessies en eigen onderzoek zien wij dat zorgvragers landelijk het volgende woongedrag vertonen. Vitale ouderen (trede 1 en 2) wonen doorgaans zelfstandig in de eigen woning. Sommige ouderen met een lichte zorgvraag (trede 3, 4 en 5) doen dat ook vaak; dat stelt extra eisen aan de geschiktheid van hun woning. Langdurige zorgvragers (trede 6) wonen overwegend in verpleeghuizen. Geclusterde woonvormen zijn een smeltkroes van ouderen uit álle zorgtreden!
Stijgende behoefte aan geclusterd wonen
De commissie Bos benadrukt de toenemende vraag naar geclusterde (collectieve) woonvormen, en geeft goede adviezen voor de vereisten hieraan. Net zoals commissie Bos zien wij dat weinig geclusterde woonvormen nu voldoen aan deze vereisten. In veel gevallen bieden bestaande woonvormen wel kansen om hierin te voorzien. Een goede rolverdeling tussen corporaties, gemeenten en zorgpartijen is nodig om tot transformatie over te gaan. Het welzijnsnetwerk en de zorginfrastructuur moeten passen op het woningaanbod.
Hieronder brengen wij de behoefte aan geclusterde woonvormen in beeld. Als u naar beneden scrolt, ziet u de verwachte vraag in 2040. De trends en ontwikkelingen die commissie Bos aandraagt zijn in deze prognose verwerkt. Dit doen wij via onderbouwde aannames over veranderingen in woongedrag, op basis van de informatie uit de werksessies met partners. Het koppelen van databestanden over gedrag en wensen in het wonen, zorg en welzijn biedt steeds meer kansen voor grondige behoefteanalyse.
Huidige vraag naar geclusterd wonen (2020)
Doorrekening vraag naar geclusterd wonen op basis van demografie (2040)
Doorrekening vraag naar geclusterd wonen op basis van demografie en trends (2040)
Digitale resultaten als opmaat voor uitvoering
De huisvestingsopgave vaststellen is één. Maar het liefst delen wij de inzichten zo breed mogelijk, zodat lokale partijen zelf met de data kunnen sleutelen en de resultaten periodiek kunnen actualiseren. In samenwerking met de provincie Overijssel heeft Companen de monitor ‘Gezond Wonen’ opgesteld om de huisvestingsopgave per Overijsselse gemeente inzichtelijk te maken. Een mooi voorbeeld van nieuwe samenwerking die nodig is om de regionale en lokale ouderenhuisvesting van een impuls te voorzien!
De monitor staat hieronder én is interactief. U kunt diverse knoppen aanklikken om de onderzoeksresultaten te bekijken. Een verdere uitleg staat links in de monitor weergegeven.
Power BI Report
