Poblogaethau Sipsiwn, Roma a Theithwyr Cymru.

Mae stori'r Teithwyr, y Sipsiwn, ac, yn fwyaf diweddar, y Roma yng Nghymru yn un sy'n mynd yn ôl i gyfnod y Rhufeiniaid. Tua 350AD, roedd yr Ymerodraeth wedi adeiladu prifddinas newydd yn y dwyrain ac nid oedd ei chyrion mwyaf gorllewinol (Cymru) o bwys mawr bellach i'r ymerawdwyr a'u llywodraethwyr. Roedd y Gaeliaid o Iwerddon yn ysbeilio ac yn masnachu gyda thiriogaethau gorllewinol Prydain Rufeinig  - gan deithio ar draws môr Iwerddon mewn cychod â hwyliau a rhwyfau. Y bobl hyn oedd cyndeidiau Teithwyr Gwyddelig heddiw.

Yn y ddeuddegfed ganrif daeth "Eifftiaid" - Sipsiwn - i ddinas enwog Byzantium. Yn ôl y sôn roedd ganddynt bwerau dewiniaeth hud a lledrith, a thybiwyd ar gam mai pobl pharo’r Beibl oedd y teithwyr hyn. Dros y canrifoedd canlynol fe deithion nhw ar draws Ewrop cyn dod i Gymru yn y 1570au.  Cyrhaeddodd ymfudiadau diweddarach o "Eifftiaid" ar ddechrau’r ddeunawfed ganrif, gan sefydlu llwythau'r Sipsiwn Cymreig a dod â thraddodiadau cerddorol ac adrodd straeon gyda nhw a gafodd eu plethu drwy bob rhan o ddiwylliant Cymru.

Teithwyr Gwyddelig

Romani

Mae'r map isod yn dangos ambell le sy'n arwyddocaol yn hanes poblogaeth Romani Cymru.

Bydd mwy o safleoedd yn cael eu hychwanegu dros amser.

Addasir y cynnwys o bapur a gomisiynwyd gan Cadw a'i ysgrifennu gan Dr Adrian Marsh, ar ran Cwmni Diwylliannol a Chelfyddydau Romani.

© Hawlfraint y Goron 2022

oni bai y priodolir yn wahanol