Ecologisch bermbeheer gemeente Venray

Ecologisch bermbeheer houdt in dat we bermen minder maaien, in verschillende fasen maaien en het maaisel niet meer laten liggen. Zo krijgen de bermen een natuurlijke uitstraling en stimuleren we biodiversiteit, de veelheid aan soorten. Eentonige grasmatten maken plaats voor diverse en bloemrijke bermen.

We beheren bermen ecologisch door in verschillende fasen te maaien. Dit houdt in dat we bij elke maaibeurt stukken van de berm niet mee maaien. We maaien maximaal 75 procent van de berm. Niet gemaaide stukken worden bij de  volgende maaibeurt meegenomen zodat de berm niet verwildert. We laten begroeiing staan zodat insecten en andere dieren hun schuilplek behouden. Maaisel dat vrijkomt laten we niet meer liggen maar ruimen we op. Dit doen we om een te veel aan voedingsstoffen uit de bodem te halen. Bermen met veel voedingsstoffen worden namelijk gedomineerd door snelgroeiende soorten en bestaan voornamelijk uit grassen en algemene plantensoorten. Door bermen minder voedselrijk te maken, krijgen ook planten die minder snel groeien een kans.

Ook kiezen we het moment dat we gaan maaien zorgvuldig uit. Wanneer we te vroeg in het najaar maaien zijn de temperaturen voor grassen (Engels raaigras) nog hoog genoeg om te groeien. Als gevolg hiervan groeit gras nog tot het eind van het jaar weer aan. In het volgende voorjaar heeft gras dan een voordeel ten opzichte van de bloemen, waardoor we minder bloemen in de bermen terug zien. Daarom proberen we, afhankelijk van het weer, zo laat mogelijk in het najaar te maaien.

We beheren onze bermen volgens de Wet natuurbescherming. De veiligheid garanderen we door bermen (meterstroken) langs uitzichthoeken en fietspaden vaker te maaien.

Onze sloten gaan we ook steeds meer ecologisch beheren. Voor ecologisch slotenbeheer geldt hetzelfde als bij ecologisch bermbeheer: minder vaak maaien, maaien in fasen en maaisel opruimen. Helaas zijn in gemeente Venray maar weinig sloten geschikt voor ecologisch beheer. Dit komt doordat sloten water moeten vasthouden en afvoeren, dit lukt het beste wanneer deze sloten niet sterk begroeid zijn.

Sommige sloten mogen wel meer begroeid zijn, daar beheren we ecologisch en maaien we één keer per jaar in het late najaar. Ook hier maaien we in fasen door bij de eerste ronde de helft van de planten te laten staan. Het volgende jaar maaien we de andere helft die bij de eerste ronde niet gemaaid is.

Bermen zijn belangrijke stukken in het landschap om grote stukken groen/ natuurgebieden met elkaar te verbinden. Diverse soorten, zoals insecten en kleine zoogdieren, verplaatsen zich in deze bermen. Onderweg schuilen deze soorten zich in de bermen en maken insecten dankbaar gebruik van de nectar van planten. Ecologisch bermbeheer is nodig voor het verhogen van de diversiteit aan plant- en diersoorten in een gebied (biodiversiteit).

Vaak vormen bermen en sloten een van de laatste toevluchtsoorden voor insecten in een landschap dat steeds minder natuur bevat. Een grote diversiteit aan insecten helpt ons om plagen op een natuurvriendelijke manier te bestrijden vanwege de aanwezigheid van natuurlijke vijanden. Ook is een bloemrijke berm aantrekkelijk omdat het onze omgeving kleur geeft. Onze gemeente heeft een grote hoeveelheid waarmee de biodiversiteit kan worden vergroot.

Op bodems met weinig voedingsstoffen zijn bloemrijke bermen te vinden. Doordat er weinig voedingsstoffen in de bodem zitten, kunnen planten concurreren met grassen. Hierdoor vind je hier zeldzame soorten terug. Bloemrijke bermen zien er mooi uit; gedurende het groeiseizoen wisselen kleuren elkaar af. Dit trekt op zijn beurt insecten aan omdat het hele seizoen voldoende voedsel aanwezig is. Bloemen die volop in bloei staan in deze bermen zijn onder andere rode klaver, knoopkruid, margriet en wilde peen. Op een aantal locaties zijn ook meer bijzondere soorten te vinden, zoals het zandblauwtje, het grasklokje en het rapunzelklokje.

In een groot deel van de bermen in Venray zitten veel voedingsstoffen in de bodem. Deze bermen bevatten veel hoogstaande begroeiing, zoals Engels raaigras, brandnetel en/of bramen. De bermen verwilderen snel en hebben over het algemeen een lage biodiversiteit. Algemene plantensoorten in productieve bermen zijn fluitenkruid, paardenbloem, en de gewone berenklauw. Ook deze algemene soorten zijn zeer belangrijk voor insecten, want er is veel nectar aanwezig.

De aanwezigheid van bomen in bermen heeft een grote invloed op de soorten die we hier tegenkomen. Onder bomen ontstaan unieke situaties waar niet alle soorten overleven. Deze bermen zijn droger en staan vaak de hele dag in de schaduw. In zulke bermen is de begroeiing vaak laag en zijn minder soorten te vinden. Echter zijn dit ook de plekken waar zeldzamere soorten juist kunnen voorkomen, zoals havikskruiden.

Struweelbermen bieden veel meerwaarde voor de biodiversiteit in onze omgeving. Op deze plekken schuilen veel verschillende insect- en diersoorten. Ook trekt de bloesem van deze struweelsoorten veel insecten aan in het voorjaar.

Via onderstaande kaart kunt u zien op welke manier we welke bermen beheren in onze gemeente. Wanneer u klikt op een specifieke berm krijgt u te zien welk beheer we hier toepassen. Via de plus en min symbolen rechtsonder kunt u de kaart in- of uitzoomen. Door op de knop linksonder te klikken ziet u de legenda. De toelichting van de beheertypen is hieronder verder gewerkt.

Bekijkt u de kaart op een tablet? Laad uw browser dan opnieuw zodat te symbolen weer tevoorschijn komen. Op deze manier raakt de kaart weer in normale positie en kunt u verder met het gebruik van de storymap.

Binnen gemeente Venray passen we verschillende typen bermbeheer toe, afhankelijk van het type berm en de lokale omgevingsfactoren. Hier leggen we kort uit welke typen beheer we toepassen en waarom we dit doen. Zie ook de onderstaande tabel.

Bij hooilandbeheer gebruiken we één keer per jaar een cyclomaaier en laten we 25 procent van de begroeiing staan. Een cyclomaaier snijdt de planten op een hoogte van ongeveer tien centimeter af. Het maaisel dat hierbij vrijkomt laten we een aantal dagen liggen, dit wordt ook wel hooien genoemd. Doordat we het maaisel een tijdje laten liggen, krijgen insecten de kans een nieuwe verblijfplek te vinden. Na een aantal dagen halen we het maaisel op. De voornaamste reden waarom we dit doen is zodat we niet alle voedingsstoffen die de planten uit de bodem hebben gehaald weer door de bodem laten opnemen. We maken de bermen minder voedselrijk, om zo een bloemrijke begroeiing te stimuleren.

Productieve bermen beheren we één keer per jaar met een maai-zuigmachine, het vrijgekomen maaisel voeren we dus gelijk af. We gebruiken hier niet de ecologisch vriendelijke maaikop omdat deze bermen nog niet kansrijk zijn voor een hoge biodiversiteit. Hiervoor halen we eerst de komende jaren de voedingsstoffen uit de berm zodat zich in de toekomst een bloemrijke berm kan ontwikkelen. Vaak zie je hier hoge begroeiing, waardoor we aan het eind van het jaar de berm in zijn geheel maaien, fasering is hier niet mogelijk.

Kansrijke bermen voor een hoge biodiversiteit beheren we één keer per jaar met een ecologische maai-zuig methode. Bij eco-maaizuigbeheer nemen we het vrijgekomen maaisel meteen mee. We maaien 75 procent van de berm en zuigen vrijgekomen maaisel direct weg, dit doen we zodat we voedingsstoffen uit de berm te halen. Deze manier is efficiënter dan hooilandbeheer omdat we niet nog een keer terug komen om het maaisel op te halen. We gebruiken een ecologisch vriendelijke maaikop bij dit beheertype, deze is hoger afgesteld van de bodem. Insecten laten zich namelijk bij verstoring op de grond vallen. Door het maaisel van hoger weg te zuigen, overleven meer insecten.

Bij natuurlijk beheer maaien we zo min mogelijk, dit doen we door elk jaar maar 25 procent van de berm te maaien met een maai-zuigmachine. Het volgende jaar is een ander stukje aan de beurt. Bermen waar we natuurlijk beheer toepassen zijn meestal struweelbermen waar verwildering van de begroeiing is toegestaan. In de ruige begroeiing vinden vogels en kleine dieren beschutting.

Een aantal bermen beheren we niet of nauwelijks, alleen wanneer dit nodig is vanwege bijvoorbeeld veiligheid of ongewenste soorten. Bermen die onder dit beheer vallen zijn struweelbermen waar ruimte is voor struiken en bomen. Moeten we deze bermen toch beheren, dan doen we dit met een snoeimachine, alleen op de plekken waar dit nodig is.

Slotenbeheer verdelen we in onze gemeente in drie categorieën; droge sloten, ecologische droge sloten en natte sloten. De meeste sloten beheren we regulier, dit wil zeggen dat we een keer per jaar maaien. Dit doen we om ervoor te zorgen dat voedingsstoffen zich niet ophopen in de sloot. Daar waar sloten zich lenen voor ecologisch bermbeheer passen we gefaseerd maaibeheer toe. In deze sloten maaien we de helft in het ene jaar, het volgende jaar maaien we de andere helft.

Daarnaast blijven we plekken die belangrijk zijn voor onze verkeersveiligheid regulier maaien. Denk hierbij aan uitzichthoeken op straat en bermen met objecten of bermen langs fietspaden. Voorheen hebben we langs wegen en fietspaden één meter van de weg gemaaid. Nu maaien we een halve meter van de weg, dit is nog steeds voldoende om de verkeersveiligheid te garanderen.