Aardbevingen in Groningen (Loppersum)

De gaswinningen in Groningen veroorzaken aardbevingen die gevolgen hebben voor de bewoners, maar wat is precies de impact?

Afbeelding van een hypocentrum en een epicentrum (Aardbeving.net, n.d.)

Wat zijn aardbevingen?

Een aardbeving is een onverwachtste trilling of beweging van de aardkorst (Ministerie van Justitie en Veiligheid, n.d.). De aardkorst bestaat uit verschillende platen die constant in beweging zijn. Deze platen schuiven en schuren langs elkaar heen. Hierdoor kunnen er spanningen ontstaan die trillingen en bevingen veroorzaken. Meestal hebben deze spanningen geen invloed op het dagelijks leven, maar soms komt er veel energie vrij die trillingen en bevingen veroorzaken, deze bevingen zijn de door mensen waargenomen aardbevingen (Aardbeving.net, n.d.). De plaats van de beving en trilling in de aarde heet het hypocentrum, de trillingen en bevingen aan de oppervlakte wordt het epicentrum genoemd. De aardbeving is altijd het zwaarst op het epicentrum (Aardbeving.net, n.d.).

Waarom Groningen?

Het dorpje Loppersum in Groningen (Aerophoto Eelde, 1986)

Er zijn twee provincies in Nederland die vaker te maken hebben met aardbevingen, Limburg en Groningen. Limburg ligt op een breuklijn en heeft daarom last van aardbevingen. Groningen heeft last van aardbevingen door menselijke gaswinning. De aardbevingen in Groningen zijn veel in het nieuws geweest en zijn erg actueel. Het onderwerp speelt veel in Nederland en de regering is actief bezig met het oplossen van dit risico. Ik kies ervoor om een gebied rond het plaatsje Loppersum in Groningen te onderzoeken. Loppersum heeft het meest last gehad van de zwaarste aardbevingen. In 2021 was de zwaarste aardbeving net ten zuiden van Loppersum, in 2020 was de zwaarste aardbeving in Loppersum (Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, 2022). De inwoners van Groningen hebben nog jaren last van de schade door de aardbevingen en alle preventieve maatregelen tegen aardbevingen zijn al uitgeput (NOS, 2021). Ik heb gekozen voor aardbevingen omdat dit een erg actueel en grootschalig probleem is over de gehele wereld, maar ook in Nederland. Nederland is erg goed voorbereid op watergevaar en overstromingsrisico’s, maar er zijn weinig maatregelen tegen aardbevingen in Nederland. De aardbevingen hebben jaren geduurd en hebben grote, langdurige schade aangericht. De provincie Groningen en vooral het gebied rond Loppersum heeft hier het meest last van gehad. Ik vind het belangrijk dat er duidelijk in kaart wordt gebracht wat de impact en schade van deze aardbevingen zijn.

Aardbevingen in Groningen tussen 2001 en 2022

Aardbevingen in Groningen tussen 2001 en 2022

Hierboven staat een kaart van Groningen. Met behulp van bestaande locatie zoeken heb ik alle aardbevingen gefilterd die tussen 2001 en 2022 plaats vonden in Groningen. Elk symbool stelt een epicentrum van een aardbeving voor. Door op de symbolen te klikken krijg je informatie over de aardbeving. De datum, magnitude en diepte van de aardbeving worden dan bijvoorbeeld gegeven. Deze kaart laat goed zien hoeveel aardbevingen er plaats hebben gevonden in Groningen en hoe groot het probleem daadwerkelijk is. De meeste aardbevingen hebben een magnitude tussen 1,5 en 2, en vallen dus wel mee. Enkele aardbevingen hebben een magnitude meer dan 3 en die hebben ook daadwerkelijke schade als gevolg.

Aantal aardbevingen in Groningen tussen 2010 en 2021 gecategoriseerd op magnitude (Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, 2022).

Aardbevingen in Loppersum

Kaart met gegevens van Loppersum en aardbevingen in Loppersum tussen 2001 en 2022

De kaart hierboven laat Loppersum zien. De linker kaart is de omgeving Loppersum, als er op de kaart geklikt wordt, komt er een pop-up met alle relevante informatie van Loppersum. Doormiddel van de analysetool gegevens samenvatten en samenvatten in, kon het totaal van de aardbevingen geteld worden. Het eerste variabele is Count of points, dit zijn het totaal aantal aardbevingen geteld tussen 2001 en 2022. In 20 jaar tijd zijn er meer dan 400 aardbevingen geweest in één gemeente. De kans op een aardbeving is dus vrij groot en kan verontrustend zijn.

De rechter kaart laat de plek van alle aardbevingen zien, elk symbool geeft informatie over de aardbeving. De aardbevingen liggen vrij verspreid in de gemeente en de magnitudes lopen vrij uit een. Vele aardbevingen zijn lichte aardbevingen, enkele zijn wat sterker en ernstiger. Deze kaarten laat goed zien hoe groot het aardbevingen probleem is in enkel één gemeente.

Analyse en simulatie aardbeving in Loppersum

In het volgende deel ga ik inzoomen op 1 aardbeving in Loppersum. Aan de hand van deze aardbeving ga ik bekijken wat deze aardbeving voor impact heeft op de omgeving en de inwoners. Aan de hand van filters heb ik de aardbeving gekozen die het zwaarst was in Loppersum.

Het epicentrum van de zwaarste aardbeving gemeten in de gemeente Loppersum lag vlak naast het dropje Huizinge. Deze aardbeving had een magnitude van 3,6.

In een enquête door het KNMI gaven bewoners die in een 5 kilometer omtrek wonen van het epicentrum, aan dat zij de aardbeving sterk voelden (Dost & Kraaijpoel, 2012). Heftige schade werd niet geleden. Voor deze kaart is een buffer gebruikt.

De omgeving op het epicentrum en in 1 kilometer omtrek van het epicentrum had wel daadwerkelijk goed last van de aardbeving (Dost & Kraaijpoel, 2012). Er werd echte schade geleden en huizen raakten beschadigt. Voor deze kaart is een buffer gebruikt.

Op deze kaart staan alle panden die in het gebied valt dat schade lijdt tijdens de aardbeving. Duidelijk valt te zien dat heel Huizinge schade lijdt. Ook enkele losstaande huizen lijden serieuze schade. Voor deze kaart is de analysetool Overlay van gegevens beheren gebruikt.

Het aandachtsgebied met lichte schade en waar de aardbeving sterk gevoeld wordt is erg groot. De aardbeving had veel invloed op veel bewoners in de omgeving. De impact en de schade was alleen vrij mild of vrijwel niet ernstig. De trillingen konden gevoeld worden en glazen konden gaan rinkelen, maar echt schade werd er niet geleden.

De huizen die in het aandachtsgebied met sterke schade zaten kregen wel schade. Er was een geheel dorp die in het aandachtsgebied valt. De schade is langdurig en kan gevaarlijk zijn. Toch is ook hier de schade meer overlast dan echt gevaar. Het kan voorkomen dat huizen gaan barsten of dat dakpannen losschieten. Dit kan gevaarlijk zijn als iemand langsloopt, maar het vormt geen direct levensbedreigend gevaar voor inwoners van de huizen. De bewoners zullen misschien angstig en paniekerig raken en lichte verwondingen zijn niet ondenkbaar. De schade is op lange termijn een probleem, maar is niet direct levensbedreigend.

De noodhulp bij de aardbeving bij Huizinge

Route naar dichtstbijzijnde ziekenhuis vanaf Huizinge.

De kaart hiernaast laat zien wat de snelste route is naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis vanaf het centrum van Huizinge. Hiervoor is de analysetool routeplannen gebruikt. Als er op de route geklikt wordt, staat er dat de route 21 minuten duurt. Dit is wel een lange tijd voor een ambulance bij noodgevallen. Dit zorgt ervoor dat als er iemand gewond raakt door schade van de aardbeving, hij of zij niet direct geholpen kan worden. De vastgestelde aanrijdtijd van ambulances is 45 minuten bij noodgevallen (HMC, 2022). De aanrijdtijd betekent dat een slachtoffer binnen 45 minuten in het ziekenhuis moet liggen, dit is wel haalbaar. Het ziekenhuis ligt misschien niet heel dichtbij, er kan wel genoeg hulp op tijd geboden worden bij ongevallen.

Ook laat de kaart zien wat de aanrijtijd is van de brandweer. Er ligt een brandweerkazerne vlakbij Huizinge. De route geeft aan dat de aanrijtijd van de brandweer 3 à 4 minuten is. De aanrijtijd van de brandweer bij normale panden met een woonfunctie is 8 minuten (Brandweer, 2021). De brandweer komt dus ruim op tijd aan bij noodgevallen en kan direct hulp bieden. Hiermee verkleind de brandweer de impact van de aardbeving en ongevallen. Er kan dus goed gereageerd worden op de aardbevingen door de gewenste hulpdiensten.

Conclusie

Groningen en Loppersum hebben veel last van veel aardbevingen. De meeste aardbevingen zijn zwak en hebben weinig schade als gevolg. De impact bij deze aardbevingen is erg klein. Toch zijn er zeker nog een aantal aardbevingen die wel sterk zijn, deze aardbevingen kunnen ook schade aanrichten en gevaar vormen. De grootste aardbeving gemeten in Loppersum had wat milde schade aan gebouwen als gevolg. Er kunnen breuken in panden ontstaan en dakpannen kunnen naar beneden vallen. Als iemand gewond of vast raakt door deze schade kan er op tijd en goed gereageerd worden door de noodhulpdiensten. Grote en sterkere aardbevingen hebben schade als gevolg dat vooral overlast veroorzaakt en problemen op lange termijn kan veroorzaken. De aardbevingen hebben niet een impact dat daadwerkelijk levensbedreigend is voor bewoners rondom het epicentrum.

Bronvermelding

Aardbeving.net. (n.d.). Wat is een aardbeving. Retrieved November 3, 2022, from http://www.aardbeving.net/sites/wat-is-een-aardbeving.html

Aerophoto Eelde. (1986). Loppersum. https://hvloppersum.nl/. https://hvloppersum.nl/

Brandweer. (2021, August 24). Normen voor opkomsttijd. https://www.brandweer.nl/onderwerpen/normen-voor-opkomsttijd/

Dost, B., & Kraaijpoel, D. (2012, January). The August 16, 2012 earthquake near Huizinge (Groningen). KNMI. https://cdn.knmi.nl/system/data_center_publications/files/000/069/423/original/the_august16_2012_earthquake_near_huizinge_groningen.pdf?1495621758

HMC. (2022, August 12). Dossier aanrijtijden ambulance. https://www.haaglandenmc.nl/over-ons/hmc-klaar-voor-de-toekomst/locaties/dossiers/dossier-aanrijtijden-ambulance/

Hupkes, S. T. P. (2021, July 14). De grootste bron van stress bij bewoners van Groningen? Niet de aardbevingen zelf, maar de aanpak van overheid en instanties. Stel het terugwinnen van vertrouwen centraal | opinie. Dagblad Van Het Noorden. https://dvhn.nl/meningen/Opinie/Wie-vertrouwen-wil-moet-vertrouwen-geven-26937391.html

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. (2022, September 28). Gaswinning Groningen. Sectoren | Staatstoezicht Op De Mijnen. https://www.sodm.nl/sectoren/gaswinning-groningen

Ministerie van Justitie en Veiligheid. (n.d.). Aardbeving - Crisis.nl. Crisis.nl. Retrieved November 3, 2022, from https://crisis.nl/wees-voorbereid/aardbeving/

NOS. (2021, November 16). Staatstoezicht: nog jarenlang aardbevingen in Groningen. NOS.nl. https://nos.nl/artikel/2405819-staatstoezicht-nog-jarenlang-aardbevingen-in-groningen

Afbeelding van een hypocentrum en een epicentrum (Aardbeving.net, n.d.)

Het dorpje Loppersum in Groningen (Aerophoto Eelde, 1986)

Aantal aardbevingen in Groningen tussen 2010 en 2021 gecategoriseerd op magnitude (Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, 2022).