Vulkanisme van de Eifel

Vulkanen komen op aarde vooral voor langs de randen van aardplaten. Daarop zijn hot spots uitzonderingen. Hot spots zijn vulkanen gelegen op de oceanische plaat of de continentale plaat zelf (resp. bijvoorbeeld Hawaï en het Massif Central in Frankrijk). In de onderliggende aardmantel wordt langdurig veel magma gevormd. Dit magma stijgt op als een pluim (vandaar de term mantle-plumes) en kan door barsten in de lithosfeer het aardoppervlak bereiken.

Opvallend hierbij is dat de bron van de magma in de mantel stationair is, terwijl de aardplaat erboven zich verplaatst. Zo kunnen rijen vulkanen ontstaan, net als bij de eilanden van Hawaï.

Het grondwater dat in het gesteente van het Rijnleisteenplateau van de Paleozoïsche sokkel aanwezig is, is meestal onvoldoende om een freatische explosie te laten ontstaan. Bij het omhoog komen van magma wordt het gesteente in de buurt al zoveel verhit, dat het aanwezige water verdampt. Men veronderstelt dan ook dat de watertoevoer voor de explosies (ook) afkomstig moet zijn geweest van riviertjes en beekjes. Het feit dat de meeste Maaren in de dalen zijn ontstaan en de vulkanen op de hogere delen liggen lijkt deze theorie te bevestigen.

Er zijn in de Eifel twee typen Maaren gevormd, afhankelijk van de toegevoerde hoeveelheid water. Weinig watertoevoer heeft Maaren doen ontstaan waarbij slechts een hoeveelheid tuf is uitgeworpen. De explosies hebben zich dan meestal voorgedaan op een diepte van 30 tot 100 meter. Een slakkenkegel met initiaal Maar is het gevolg.

Indien de explosies werden veroorzaakt door een grote hoeveelheid water (bijvoorbeeld door toevoer van een beek) ontstonden Maaren waarbij tevens grote verzakkingen optraden. De explosies vonden daarbij plaats op diepten van meer dan 500 meter. De doorsnede van de op deze wijze gevormde Maaren kan de 1000 meter overtreffen.