Klimaatatlas Lochem

Een extreem hevige regenbui kan wateroverlast veroorzaken. Bijvoorbeeld doordat het water tegen de gevel van uw woning aan staat. Of doordat de wegen niet meer begaanbaar zijn voor u of de hulpdiensten. Maar het kan ook zijn dat u als agrariër uw oogst ziet mislukken, doordat het water te lang op het land blijft staan.

Hieronder brengen we het risico op wateroverlast voor u in beeld.

Zoekt u ideeën om het water in uw tuin in goede banen te leiden? Klik dan op onderstaande knop.

De kaart laat zien waar een korte extreem hevige bui leidt tot grote plassen water op straat, in tuinen en op het land. Hoe donkerder de blauwe kleur, hoe dieper de plas.

U kunt voor twee korte buien (1 en 2 uur) bekijken wat het beeld is. Het zijn klimaatbuien voor 2050.

Frequentie van zware neerslag

Een bui van 70mm in 1 uur tijd, is dat veel? Nou... op dit moment valt er gemiddeld 850 mm in een heel jaar, dus ja, dat is veel.

Hoewel een bui van 160mm in 2 uur zeer zeldzaam is, is de kans dat zo’n bui een keer valt reëel. In 2014 heeft de stad Münster ervaren wat voor overlast een dergelijke bui veroorzaakt. De stad leed een economische schade van rond de 140 miljoen euro.

Wat zie ik op de kaart?

De kaart laat zien waar een lange extreem hevige bui leidt tot grote plassen water op straat, in tuinen en op het land. Hoe donkerder de blauwe kleur, hoe dieper de plas. 

U kunt voor twee lange buien (48 uur) bekijken wat het beeld is. Het zijn klimaatbuien voor 2050.

Gevolgen van plasvorming na lange bui

Het kan gebeuren dat wegen niet of moeilijk begaanbaar zijn na een extreme bui. Ook kan het gebeuren dat water woningen binnenloopt. 

Wat zie ik op de kaart?

De kaart laat zien hoe lang het water bij extreem hevige neerslag op het maaiveld blijft staan. Hoe donkerder de kleur, hoe langer er plassen blijven staan. 

U kunt voor een korte bui bekijken wat het beeld is.

Waarom is de tijdsduur van belang?

De tijdsduur van de plassen op het maaiveld is bijvoorbeeld bepalend voor de schade aan landbouwgewassen. Wanneer gewassen zoals aardappelen, mais en bieten drie dagen of langer in het water staan in het groeiseizoen, dan zal de oogst verloren zijn. Gras en granen kunnen daar beter tegen en zullen na drie dagen voor ongeveer 40% verloren zijn. Bron:  waterschadeschatter   

Wat zie ik op de kaart?

De kaart laat zien hoe lang het water bij langdurige extreem hevige neerslag op het maaiveld blijft staan. Hoe donkerder de kleur, hoe langer er plassen blijven staan. 

U kunt voor langdurige regen bekijken wat het beeld is.

Waarom is de tijdsduur van belang?

De tijdsduur van de plassen op het maaiveld is bijvoorbeeld bepalend voor de schade aan landbouwgewassen. Wanneer gewassen zoals aardappelen, mais en bieten drie dagen of langer in het water staan in het groeiseizoen, dan zal de oogst verloren zijn. Gras en granen kunnen daar beter tegen en zullen na drie dagen voor ongeveer 40% verloren zijn. Bron:  waterschadeschatter 

Voor technische informatie over hoe de kaarten zijn gemaakt  klik hier .

Voor informatie over hoe het klimaat gaat veranderen in Oost-Nederland  klik hier .

Door de stijging van de temperatuur van de lucht, zullen ook huizen, wegen en wateren sneller opwarmen.

Dat kan gevolgen hebben voor uw gezondheid, want langdurige blootstelling aan hoge temperaturen is niet gezond. Maar ook indirect heeft het gevolgen. Als het zwemwater bij u in de buurt snel opwarmt, is de kans op zwemmersjeuk en blauwalgen ook groter. 

In onderstaande kaartbeelden brengen we het risico van hitte voor u in beeld.

Als u wilt weten wat u kunt doen om koelte in uw tuin te krijgen, klik dan op onderstaande knop.

Wat is hittestress?

Hittestress is een term die aangeeft dat een sterk verhoogde gevoelstemperatuur optreedt, die onaangenaam en zelfs schadelijk kan zijn voor mens en dier. De aanwezigheid van veel verhard oppervlak verhoogt de gevoelstemperatuur en daarmee de hittestress, terwijl de aanwezigheid van schaduw en groen deze verlaagt.

Hittestress is een serieus probleem dat we vaak onderschatten. Blootstelling aan hoge temperaturen zorgt voor gezondheidsrisico's. Lang aanhoudende hitte kan leiden tot klachten als vermoeidheid, concentratieproblemen en hoofdpijn. Er bestaat ook risico op uitdroging en oververhitting. In het ergste geval kunnen mensen hieraan overlijden.

Wat zie ik op de kaart?

De kaart geeft aan in welke gebieden het op warme dagen extra heet aanvoelt. Bijvoorbeeld door de aanwezigheid van veel bebouwing en verharding. Ook zijn de koelere plekken in de omgeving zichtbaar, zoals wegen met laanbeplanting, parken en bosgebieden. Bovendien laat de kaart zien hoe ver iemand moet lopen vanaf een gebouw om te komen tot plekken met koelte.

Wat kan ik wel en niet met deze informatie?

De kaart maakt tot op straatniveau duidelijk waar de kans op het ervaren van hittestress in de openbare ruimte groot is. Of er in de gebouwen zelf ook hittestress ervaren wordt is onder andere afhankelijk van de zonwering en isolatie van gebouwen. Kwetsbare groepen zoals ouderen, jonge kinderen en chronisch zieken ervaren eerder hittestress.

Waarom zijn warme nachten een probleem? 

Warme nachten geven kans op hittestress. De perfecte temperatuur in de slaapkamer is 16 tot 18 graden. Als het te warm is in de slaapkamer, kan dat ervoor zorgen dat u onrustig slaapt en dat u na een paar warme nachten een slaaptekort opbouwt. Een slaaptekort kan ervoor zorgen dat u prikkelbaar bent, slordiger werkt, langzamer reageert en dat u zich minder goed kunt concentreren. 

Uit ervaring weet u misschien dat het in de stad vaak warmer is dan in het omringende landelijk gebied. Dit noemen we het stadseffect of stedelijk hitte-eilandeffect (zie figuur). Dit effect is 's nachts het sterkst aanwezig: de warmte blijft tussen gebouwen hangen. 

Wat zie ik op de kaart?

Wat kan ik wel en niet met deze informatie?

De kaart geeft een indicatie van het aantal hete nachten op regionaal niveau en het potentiële effect van klimaatverandering hierop. De uitkomsten zijn te grof om op straatniveau te interpreteren.

Of er uiteindelijk hittestress optreedt is afhankelijk van de lokale kwetsbaarheid. Gebieden met slecht geïsoleerde woningen zonder zonwering en met kwetsbare groepen zijn bijvoorbeeld gevoeliger. U kunt ervoor zorgen dat uw woning minder gevoelig is voor (nachtelijke) hittestress. Wil u weten hoe? Klik dan  hier .

Waarom zijn groen en verharding van belang voor hitte? 

Verharde gebieden als wegen en huizen warmen overdag op en blijven ‘s nachts beduidend warmer dan landelijke gebieden. Dit wordt het stedelijk hitte-eilandeffect genoemd. Groen vermindert het hitte-eilandeffect. Groen zorgt voor verdampingskoeling en biedt schaduw. Met name loofbomen met grote kronen voor schaduw. Groen vermindert niet alleen hitte, maar kan ook water bergen en zo wateroverlast tegen gaan.

Wat zie ik op de kaart?

Wat kan ik wel en niet met deze informatie?

De kaart geeft voor elke wijk aan hoe verhard of groen deze is. In verharde buurten is de kans op hittestress groter. De locatie van de buurt binnen de stad is echter ook van belang.

Iedereen kan bijdragen aan het groener maken van de wijk, door tegels uit de tuin weg te halen en groen toe te voegen. Wil u weten hoe?  Klik hier. 

Waarom is opwarming een probleem? 

De watertemperatuur beïnvloedt de hygiënische en ecologische kwaliteit van het water. Blauwalgen en ziekteverwekkers groeien snel in warm water, wat risico’s voor de volksgezondheid kan opleveren. Ook leidt warmte tot dichte algenlagen en zuurstofgebrek. Dat heeft een negatieve invloed op vissen, larven en ander waterleven. Water in de bebouwde omgeving is vaak ondiep en de doorstroming beperkt. Daardoor is bij klimaatverandering de kans op opwarming groot. Daar waar een riooloverstort tijdens een hoosbui vuil(regen)water op het stadswater loost, neemt de kans op waterkwaliteitsproblemen verder toe.

Wat zie ik op de kaart?

Wat kan ik wel en niet met deze informatie?

De kaart geeft een idee van de verschillen in opwarming tussen verschillende wateren. De uitkomsten zijn te grof om iedere stads- of dorpsvijver afzonderlijk te kunnen beoordelen. Het algemene beeld is dat het water in het stedelijk gebied kwetsbaarder wordt. Rekening houdend met het type water (bijvoorbeeld speelwater/kijkwater/zwemwater), de aanwezigheid van riooloverstorten en al bestaande kwaliteitsproblemen, kan het nodig zijn maatregelen te nemen.

Voor technische informatie over hoe de kaarten zijn gemaakt  klik hier .

Voor informatie over hoe het klimaat gaat veranderen in Oost-Nederland  klik hier .

We zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van zoetwater. Tijdelijke watertekorten kunnen ontstaan als de hoeveelheid neerslag kleiner is dan de vraag. In (droge) zomers ontstaan dan tekorten. Dit kan voor problemen zorgen voor natuur en landbouw. Daarnaast zijn lage waterstanden een bedreiging voor de beschikbaarheid van water, de kwaliteit van het oppervlaktewater en de bevaarbaarheid van rivieren en kanalen. Bovendien kunnen er natuurbranden ontstaan.

In de Achterhoek, Liemers en Twente is meestal geen wateraanvoer mogelijk vanuit bijvoorbeeld grote rivieren. Deze gebieden zijn altijd aangewezen op neerslag en grondwater.

Hieronder brengen we het risico van droogte voor u in beeld.

Wilt u weten wat u kunt doen om je tuin niet uit te laten drogen? Klik dan op onderstaande knop.

Lage grondwaterstanden

Waarom zijn lage grondwaterstanden een probleem?

Te lage grondwaterstanden vormen voor veel functies een bedreiging. Natuurterreinen, landbouwgewassen en funderingen van gebouwen kunnen ernstige schade oplopen. 

Ook leidt een lage grondwaterstand tot droogval van beken en andere waterpartijen, waardoor vissen sterven.

Problematisch lage grondwaterstanden treden vaak op aan het einde van de zomerperiode. In extreem droge jaren, zoals 2018 en 2019, kunnen grondwaterstanden al veel eerder in het seizoen diep wegzakken.

Wat zie ik op de kaart?

Wat kan ik met deze informatie?

De kaart laat zien dat in 2050 de zomergrondwaterstanden in gemiddelde jaren lokaal dieper weg zullen zakken dan nu. Het gaat over een daling van ongeveer 5 tot 50 cm en kan plaatselijk verschillen. In extreem droge jaren zal de grondwaterstand nog verder zakken. Nu en in de toekomst is het aan te raden voorbereid te zijn op perioden met heel lage grondwaterstanden.

Welke gronden zijn droogtegevoelig?

De gevoeligheid voor droogte verschilt per bodemtype. Het meest bepalend voor bomen of planten is de beschikbaarheid van grondwater. Zit het grondwater diep, dan worden planten en bomen helemaal afhankelijk van een regenbui. Blijft de regen uit, dan wordt de plant afhankelijk van het achtergebleven bodemvocht in de grond. In zandgrond blijft weinig bodemvocht achter, terwijl kleigrond wel veel vocht vasthoudt, maar soms moeilijk loslaat voor de plant.

Wat zie ik op de kaart?

Wat kan ik met deze informatie?

De kaart laat zien dat in 2050 de droogtegevoeligheid toeneemt. Er zijn meer gebieden waar de plant niet meer bij het grondwater kan. Planten kunnen dan alleen overleven als er regelmatig neerslag valt. De perioden zonder neerslag worden echter langer. In extreem droge situaties zijn er niet alleen lokale effecten, maar er ontstaat in het hele gebied schade aan landbouw, groenstroken en natuur.

Grondgebruikers zullen zich op deze situatie moeten gaan instellen. Drogere omstandigheden hebben gevolgen voor de soortensamenstelling in de natuur en gewaskeuze in groenstroken. In de landbouw vraagt droogte om geschikte gewassen, het verbeteren van het vochthoudende vermogen van de grond en het inschatten of beregening kan helpen.

Waarom is stilstaand water of droogval een probleem?

Droogval van beken leidt tot sterfte onder het waterleven. Ook als in beekjes de stroming stopt kunnen zeldzame stromingsminnende soorten niet overleven. Een geringe waterdiepte door droogte in combinatie met hitte leidt tot waterkwaliteitsproblemen met risico’s voor het waterleven en voor de volksgezondheid. Zie hiervoor ook het thema ‘hitte’.

Wanneer is beregening (sproeien) bij droogte niet mogelijk?

Uit een drooggevallen beek kan niet beregend worden. Zolang het water in een beek nog stroomt, mag er (wellicht met vergunning) water uit onttrokken worden voor beregening. Als het water stilstaat mag dat niet meer.

Om natte natuur te beschermen, historische grachten op peil te houden en de beroepsvaart gaande te houden, kan het waterschap verbieden water uit watergangen te gebruiken voor beregening. Vaak mag grondwater wel gebruikt worden al kan in extreme situaties ook een verbod ingesteld worden.

Wat zie ik op de kaart? 

Wat kan ik met deze informatie?

De kaart geeft aan dat er in droge tijden weinig wateren zijn met afvoer. Daardoor zijn er weinig mogelijkheden voor beregening uit oppervlaktewater. In de toekomst zal deze situatie vaker optreden. Grondgebruikers zullen zich op droogte kunnen voorbereiden door andere vormen van beregening te kiezen. Daarnaast kunnen ze bodemverbetering toe passen waardoor het vochtvasthoudend vermogen van de bodem toeneemt of meer droogteresistente gewassoorten telen.

Ook laat de kaart zien dat meer beken bedreigd worden door droogval of stilval van stroming. Dit heeft gevolgen voor de soortenrijkdom en vraagt een betere balans tussen het vasthouden en afvoeren van water.

Wat is het gevaar van natuurbrand?

Een natuurbrand is een brand in bos-, heide- of duingebied. Een natuurbrand kan zich in een droge periode snel en onvoorspelbaar ontwikkelen. Het gevaar is dat mensen – wandelaars, fietsers, campinggasten – verrast worden door het vuur en worden ingesloten. 

Hoe ontstaan natuurbranden en hoe voorkomen we ze?

De meeste natuurbranden ontstaan door menselijke onvoorzichtigheid (weggegooide sigaret, vuurkorven, barbecues) of uit kwade zin (brandstichting). Soms is er sprake van natuurinvloeden zoals blikseminslag. Factoren als het soort begroeiing (heide, naaldbos), het aantal (drukker in de zomer) en type gebruikers (wandelaars, kampeerders) en de weersomstandigheden (droogte, wind) hebben invloed op het risico.

Wat zie ik op de kaart?

Hoe bestrijden we natuurbrand?

De bestrijding is lastig, omdat bluswater vaak van elders moet worden aangevoerd en de wind de brand aanwakkert. Gemeente Lochem valt onder de veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG). VNOG heeft voor de gebieden die risico lopen op een natuurbrand speciale voertuigen. Dit zijn extra aangedreven brandweerwagens die ruw terrein in kunnen en waterwagens voor extra water. Verder zijn er afspraken en protocollen om op een bepaalde manier de voertuigen in te zetten, zodat er continu geblust kan worden met voldoende water.

Kijk in onderstaand filmpje hoe dat is afgesproken met de buurregio Midden Gelderland, waarmee onder andere de Veluwe wordt gedeeld.

Voor technische informatie over hoe de kaarten zijn gemaakt  klik hier .

Voor informatie over hoe het klimaat gaat veranderen in Oost-Nederland  klik hier .

De kans op overstroming vanuit de grote rivieren is niet groot, maar het kán gebeuren dat de dijk overstroomt of zelfs doorbreekt. Dan zijn de gevolgen meestal groot omdat er in korte tijd heel veel water het gebied binnenstroomt.

Hieronder brengen we het risico op overstroming voor je in beeld.

Wilt u weten wat u kunt doen als er sprake is van een overstroming? Klik dan op onderstaande knop.

Waarom is de plaatsgebonden overstromingskans van belang?

De kans op een overstroming is niet overal even groot. Dit verschilt per gebied. Daarom verschilt ook de noodzaak om maatregelen te nemen per gebied.

Wat zie ik op de kaart?

Waarom is de maximale overstromingsdiepte van belang? 

De waterhoogte bepaalt hoeveel land er overstroomt. Hoe hoger het water, hoe groter de schade en het aantal slachtoffers.

Wat zie ik op de kaart?

Wat kan ik met deze informatie?

Deze kaarten geven een beeld van de maximale waterhoogte van een gebied.

Wat zie ik op de kaart?

Meer achtergrondinformatie?

Deze kaart is afkomstig van  Risicokaart.nl.  De Risicokaart informeert over mogelijke risicosituaties in de omgeving, waaronder overstromingsrisico's.